Fallen Leaves

'Luister en huiver.' Alle vakkies van Aki Kaurismaki worden weer vakkundig gevuld. Een rondje om de kerk dus, maar lang niet zo slecht als een Woody Allen, en zelfs beter dan Aki's eigen recente output. Het Finse minimalisme helpt. Aki is terug in Helsinki, waar hij een blonde, brave vakkenvulster observeert. Zij ontmoet een beschonken, besnorde metaalbewerker. Samen trekken ze naar de bios, waar ze de nieuwe Jarmusch bekijken. De posters aan de muur verraden Aki's ware smaak. Pierrot le Fou, Fat City. De gestolde tijd van fifties rock en sixties vaagheid botst bijna sprookjesachtig wonderlijk op de moderne. De bommen vallen op Oekraïne, vacatures haal je van internet- enkel de klimaatcrisis heeft nog geen enkele invloed. De blaadjes vallen precies op het juiste moment. 'Daar ga je dood aan.'

The Dream Team

'I got news for you psychos.' Dit jaar opende het Filmhuis Breda, dus werd het in het najaar hoog tijd voor een filmquiz. Tijdens de verplichte meta-ronde (film in films!) kwam deze langs. Vanuit de inrichting kijkt Michael Keaton naar, ja, naar welke film eigenlijk? Het is een arty (last) detail dat The Dream Team een fijne seventies-vibe geeft. Zie daarvoor trouwens ook de openingssequentie met een accordeonversie van Dream a Little Dream. Wanneer de vier gekken en hun ambulant begeleider eenmaal op stap zijn - richting Yankees stadion - neemt de kwaliteit af. Al is een dagje cheap lolz ook wel eens lekker voor de kijker. Voor het realistische gehalte illustreert de catatonische patiënt nog wel even ergens Het Belang van de Pet. Blijft de vraag staan: waarom zit iedereen constant aan hun neus? 'It's a statement, man.'

I Walked with a Zombie

'It's the very danger itself, that makes the cure possible.' Een zombiefilm die geen zombiefilm is. Een metafoor die geen metafoor blijft. Suspensemeester Jacques Tourneur draaide zijn hand er niet voor om. Ondanks de titel is het wyleriaans weelderige I Walked with a Zombie veel meer dan een genrefilm, en zelfs wat hitchcockiaans. Een verpleegster reist naar Antigua om een stel steenrijke suikerplantagebezitters bij te staan. De echtgenote van de ene broer is na een tropische koorts in lethargie vervallen. De andere broer wilde toch al van zijn vrouw af. Op het eiland zingen de 'colored folks' hun liederen, die cruciale hints geven. Natuurlijk zit er een beetje Couperus in, al is voodoo geen Stille Kracht. Ook vrijdenker Feyerabend zou de film waarderen. 'There are other doctors, better doctors.'

Passengers

'My only companion a total stranger.' VWO-scholieren krijgen deze film aangeboden om Hegel te leren! Vraagje uit de lesstof: 'Leg uit dat wanneer Jim wakker wordt, hij enerzijds geheel vrij is, maar zich niet vrij voelt. Verwerk in je antwoord de kritiek van Hegel op het atomaire mensbegrip.' Poeh. Ik vermaak me liever om de list van de rede die het mogelijk maakt zó'n matige Hollywoodfilm op deze wijze in te zetten. Ruimtereiziger Jim ontwaakt te vroeg uit zijn honderdjarige overbruggingsslaapje. Al snel ontdekt hij dat zonder erkenning van de Ander doordraait. Als oplossing 'kust' hij de knapste vrouw wakker (het vrouwbeeld van de film en Hegel komt aardig overeen). Gretig gemalegazed zwemt Jennifer Lawrence in het Onwetende rond. Dat kon interessant worden, maar de film verzuipt in onzin-acties. 'I'm not saying the universe is evil, but it sure has a nasty sense of humour.'

The Appointment

'I'm your new Latin professor.' Heerlijk gore incelfilm. Eind jaren zestig ging Sidney Lumet ging op de Italiaanse toer met Anouk Aimée en Omar Sharif. Laatstgenoemde vond de film helemáál niks. De snorremans woont als een echte Italiaan min of meer met zijn moeder samen, heeft geen echtgenote, en hij loopt er dermate Herman Finkers-style bij dat het lijkt alsof hij nóóit een vrouw heeft gehad. Dan raakt hij in de ban van Anouk, die mogelijk bijklust als prostituee. Geweldig freudiaans gegeven omgord door geflirt met schildpadden en een hoerenkit in een antiekzaak. Het is The Comfort of Strangers, de walgelijkheid van de wereld. Man's ultieme angst. Een vrouw die op eigen benen kan staan (door andere mannenbenen te benutten). 'You should either do it, or not do it.'

The Banshees of Inisherin

'The chats I've had with a limited man?' Moeilijke film. Voor de trailermakers! 'Banshees' leek me een flauwe komedie. Dat klopt ook, als je ten minste alle melige grappen op een rijtje zet. Toch doet dat de film schromelijk tekort. Banshees brengt een inversie van John Fords Ierse periode. Het bekende sentiment van het groene knollenland keert zich tegen zichzelf. Het is bijna godotesk. Wachten op... het einde van je leven. Twee oude vrienden (Farrell en Gleeson) krijgen ruzie. Althans, laatstgenoemde cancelt eerstgenoemde. De reden voor de opheffing? Je bent saai! Gewaagd, want films kijken is ook een vorm van tijd verdoen. Nergens toe komen. Zou er iemand de bioscoop hebben verlaten om kunst te gaan maken? Zo bespot de film ook zichzelf en ze doet dat goed, tót het einde. Misschien wilde ik een al te duidelijke conclusie. En deze film wil ergeren. 'More fool me?'

White Squall

'If we don't have order we have nothing.' Afgelopen jaar had ik twee licht-compulsieve obsessies. Cricket en Fats Domino. Van laatstgenoemde las ik een biografie, en noteerde dat White Squall twee songs van Fats bevat. Daarmee heb je het goede gehad, want dit moet wel Ridley Scotts slechtste film zijn. Een elftal geprivilegieerde zonen op een schip dat hen wel eventjes discipline zal leren. Jeff Bridges is de kapitein met ahabeske issues, een meevarend leraar zorgt voor middlebrow Shakespeare-referenties. De riefenstahliaanse erotica jeukt en dan moet het dierenleed nog beginnen. Om nog te zwijgen over de traumaverklaringen. Het enige zwarte personage is een prostituee voor een gemakkelijke grap. Pas als de storm losbarst komt er iets van richting. Naar de bodem. The burden of men: alles wat mooi is moet kapot. 'Are there any other phobias I need to know about?'

Malpertuis

'Voor jou vinden we wel wat speciaals!' Dit jaar een zwik Skoops uit de seventies doorgeakkerd – de tijd dat men diepte-interviews met Linda Lovelace af(d)rukte. Daaruit ook deze heerlijk (slechte) obscuriteit opgeduikeld. Orson Welles in een Vlaamse film! En ja, hij spreekt Nederlands, gedubt. Orson doet in deze film van Kümel verder niet veel meer dan sterven, maar hij doet dat larger than life zoals het hem betaamt. Over zijn graf heen spelen zijn bedienden en bootsjongens een potje Cluedo, ter afwisseling van de vieze plaatjes. Hubert Lampo is niet ver, en inderdaad blijkt Malpertuis een adaptatie van een roman van Jean Ray (een broodschrijvende fantastiek-meester). De dames zijn goddelijk mooi – en laat dat nu niet de hint zijn voor een onnavolgbaar slot, met enkele shots waar Gaspar Noe een moord voor zou doen. 'Zeg, wat gaat er nou gebeuren!?'

Babylon

'Cho, you too technical man.' Niet de nieuwe Chazelle, maar een reggae-klassieker uit het beste Babylon – voor rastafaris althans. Engeland! De bittere armoede en het racisme maken het leven in de melting pot ingewikkeld, en de muziek geweldig. 'Tune hard man, hard like steel.' Babylon doet als film nul concessies. Nagenoeg de hele film gaan de rass claths vlot over de tong. Zonder ondertitels zou het niet te doen zijn. Een groep vrienden prept hun sound system. Het moment dat ze een nieuwe tune op het kantoor van een platenbaas kopen is geweldig. Nog beter zijn de hoeden, ik wilde meteen zo'n USCSS Nostromo-pet. De avant-gardistische finale tilt Babylon boven de status van tijdsdocument uit. Dubsirenes en politiesirens botsen. 'Threnchtown? This is Brixton.'

Under Milk Wood

'From where you are, you can hear their dreams.' Eerder dit jaar worstelde deze Nogood Boyo zich door Dylan Thomas' ongelooflijke tekst, en dan kan de adaptatie natuurlijk niet achterblijven. Ik zeg: verrassend geslaagd. De broeierige sfeer blijft behouden, en door de seventies 'gloss', lukt het ook beter om het woordbombardement te overleven. Peter O'Toole is de grote man als de homerisch blinde kapitein Tom Cat, terwijl Richard Burton vrouwtjes bepotelt (hij nam ook Elizabeth Taylor mee). Zoals iedere droom eigenlijk over-spel van de hersenen is, gaat dit dromerige taalspel uiteindelijk over overspelige taal en hoe men die bevrijdt. 'Let me shipwreck in your thighs.'

Lola

'A pawn for a queen.' Lollige poging tot mystificatie, met een wat warrige feministische ondertoon. Twee verweesde zusters ontdekken in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog een apparaat dat de toekomst kan voorspellen. Als 'the angel of Portobello', weten ze de aanvallen van de Duitsers daarom correct te voorspellen. Die 'Angel of Portobello' lijkt zowaar echt te hebben bestaan, of ik werd alsnog gefopt door het gesjoemel met oude journaalbeelden. Lang leek me deze Guy Maddin-achtige poging tot fake news mislukt – vooral door de nogal belegen moderne genderthematiek en dito acteren. Dat laatste kan echter ook best toepasselijk genoemd worden, deze dames leven immers met the future inside the present. Het einde is even voorspelbaar als slim. Forrest Gump goes meta. 'Fancy canned content.'

Città Violenta

'You don't know anything about me.' Een giallo die een schematische waarheid opzoekt. Spierbundel Bronson legt het af tegen de rijkaard, die op zijn beurt onder de plak zit van zijn advocaat, die weer verschrompelt tegenover de uiteindelijk eindbaas: De Vrouw. Helemáál komt het schema niet uit, maar stoer blijft dit snorrenspektakel wel. Morricone doet ook driftig met trommeltjes mee, maar voor mij wordt de show gestolen door Telly 'Kojak' Savelas, die als een Jeff Bezos aan de touwtjes trekt. 'Young people, they're all cynics.' Prachtlocaties worden zonder al teveel coherentie verbonden, totdat het genoemde schema van de 'societá moderna' de film lijkt te besluiten. Zei ik 'lijkt'? Ik bedoel lijken. Morsdood en levensmoe. 'Shoot!'

Soylent Green

'People were always rotten, but the world was beautiful.' Seventies distopie die in de goudgroene grimmigheid aan Pete Weir doet denken, dan zit je dus goed. Mondkapjes, high energy vegetable concentrates, sanitation squads led by Wagner, kom maar door. Het jaar? 2022! Ze hadden het allemaal al goed door. 'A heatwave all year long.' Oude rakker Charles Heston speelt een smoezelige agent. Met hem belanden we in een SF noir, waar de femme fatales 'furniture' zijn. Heston wordt bijgestaan door Edward G. Robinson, 'just an ordinary police book'. De film is niet bang voor stilte, vervreemding en maakt esthetisch nul fouten (een kerk als een fresco!). Het acteren van Heston blijft wat ouderwets, maar in dé scene schitteren zowel hij als Robinson. Een socratische dood komt als geroepen. 'All truth.'

Tu Me Ressembles

'Je sais que je suis.' Verwarde film over een verwarde vrouw. Min keer min wordt hier geen plus, al snap ik de worsteling van de makers. Het ís ook moeilijk om grip op de binnenwereld van een zelfmoordterrorist te krijgen. Toch moet je als maker wel weten wat je wil zeggen, vóór je begint. Helaas schiet dit portret van een Frans banlieu-meisje alle kanten op. Ze zou close zijn met haar zusje, maar uit het getoonde blijkt dat nooit. Wending na wending zakt de oudste zus verder weg in de ellende. Steeds moeilijker zijn haar gedachten te volgen, totdat de de werkelijkheid van grimmige nieuwsbeelden haar inhaalt. Haat voor de Ander is altijd een uitweg als je zelf niks bent. Maar of we er begrip voor moeten hebben? Geen idee. 'Je suis pas rien.'

Big Sur

I hate to write.' Opgebrand en volledig 'opgedronken', dat was Jack Kerouac rond zijn veertigste. The King of the Beatniks kon geen gewoon mens meer uitstaan. Goed uitgangspunt voor een manische maalstroomfilm, waarin het titelboek wordt voorgedragen en Kerouac 'hungover for good' een onverbloemde klootzak blijkt (dappere zet van de filmmakers!). Helaas valt Big Sur (de film) al na minder dan vijf minuten in herhaling. Het zet de blasé toon voor een 'offbeat' film. Veel generieke instrumentale rock, klinische beelden en matig acteerwerk. De beste scene is er uiteraard eentje met Neal Cassady. Jack droomt van een 'four way marriage'. De bijna archetypische bromance van de twee gesublimeerd met een scharrel. De demonen bleven, ook off the road. 'I want to go home and die with my cat.'

Topology of Sirens

'Clearly you chose this in all of its glory .' Een ware snoepwinkel deze film, zo'n beetje ál mijn liefhebberijen worden afgevinkt. Elektronische muziek, oude snaarinstrumenten, minidiscs, natuurschoon, sluike vrouwen, toefjes surrealisme en zelfs nog even wat honkbal. Toch geldt ook hier: je kunt ook teveel van het goede krijgen. Na een tijdje vond ik het zelfs wat ergerlijk worden. Alsof artificial intelligence een film speciaal voor mij had gegenereerd. Misschien kwam het door het wazige plot, dat eerder geschikt lijkt om er een point & click adventure van te maken. Misschien mist de film gewoon wat mumblecore-ruis. Wat minder bestudering. Toch nog iets gevonden! 'It's a little nerdy.'

Searching for the Wrong-Eyed Jesus

'This is my kind of road. Junkyard road.' Geïnspireerd op een obscuur liedje zakken Jim White en een BBC-crew af naar het Diepe Zuiden van Amerika. Op zoek naar het geheim. Welk geheim? Geen idee, en Jim White geeft ook meteen toe dat hij een imposter is en altijd zal blijven. De plaat in kwestie vergeet men ook maar meteen, zoals de chaotische documentaire toch al eens een verwarde witte mannen indruk maakt. Pas wanneer David Eugene Edwards een liedje op de banjo jankt, raken we het bedoelde Mysterie aan. De gekte van religie en het religieuze van gekte. Een stel indrukwekkende inmates (in witte shirts en spijkerbroeken) doet verlangen naar Jandek. Bajes, kroeg, kerk en kolenmijnen. Overal is het leven hopeloos en de muziek hopeloos goed. 'I just don't know how to explain my life.'