Bombay Rose

'Laten we naar Dubai gaan en bakken met geld verdienen.' Netflix verspreidt haar geld tegenwoordig wereldwijd. Daardoor zag ik dit jaar producties uit Japan, Nederland en India. Geen van allen bleken echt goed, maar Bombay Rose is nog best aardig. Ook in tekenfilm-vorm gaan Bollywood-films vaak over sterren. (Misschien omdat meta al het zingen wat logischer maakt?) De cameo van de Grote Filmacteur kondigt zich in elk geval vanaf het fraaie bioscoop-intro aan. De schilderachtige (letterlijk, dus eigenlijk geen -achtige) overgangen zijn fantastisch. De modellering van de vage poppetjes heel wat minder, om niet te spreken van knullig. Mijn tip: gewoon naar de achtergronden kijken. In bloemenstad Bombay hosselen jong en oud voor hun centjes. Kinderarbeid en vrouwenhandel maken haast achteloos deel uit van de dagelijkse realiteit, wat de pijn ervan juist benadrukt. We zien hoe een kruimeldief met een afwezige sjeik om een danseres strijdt. Een straatkind krijgt Engelse les van een oude dame - zelf ooit een ster. Wanneer ze samen door het street life wandelen, verandert de stad letterlijk in het verleden. Zulke geintjes dus, in een film die eigenlijk heel serieus is, als een stadsportretten-serie van de VARA. Het leven is geen ponykamp, en ik denk dat Indiase films dat stukken beter durven weten dan Westerse. 'Beloften kosten niks.'

Asakusa Kid

'Geen onnodig applaus.' Takeshi Kitano zal ons een geweldig oeuvre nalaten, gemaakt tijdens een leven vol bizarre uitspattingen. Over het laatste horen we in het Westen weinig. Dat zal door deze biopic niet veranderen. Wel maakt hij een cameo appearance, natuurlijk. De oude tics zijn gebleven, de ouderdomsvlekken nieuw. Vervolgens schiet de film een halve eeuw terug, naar Asakusa, het showbizdistrict van Tokyo. 'Take' gaat in de leer bij een oude komediemeester. De Japanse Wim Sonneveld. Hij kan zelfs nog tapdansen! Iedereen doet er zo aanstekelijk over dat ik het bijna wilde gaan leren. Helaas, geen leraar te vinden in de omgeving. De leraar-meester-relatie (of hegeliaans meester-knecht-verhouding) blijkt het motief van de film. De twee dineren op een plek die Hogeisen heet (beiden stellen die ook aan elkaar.) Helaas voltrekt het scenario zich opvallend sloom. Ergerlijker, de film speelt in een stripclub, maar er zijn geen boobies te zien! Een grap in stijl, en ook werkelijk een probleem. Steeds meer draait het om de plek. En nimmer om Takeshi Kitano, terwijl in diens zelf (en ander-)destructie toch een boeiende film had gezeten. Nu moddert men twintig minuten na het logische einde nog door. Historisch wellicht correct, maar filmisch totaal onnodig. Zou het Kitano's laatste verschijning blijken te zijn? 'Laat je gezicht zien als je sterft.'

The Power of the Dog

'We're counting on your conversation.' Initiation season in Montana, begin twintigste eeuw. Is iets een western wanneer er koeien zijn? In dat gevalt telt The Power of the Dog als Jane Campions eersteling in het genre. Ze doet dat goed, zonder iets anders dan gebruikelijk te doen. (En dat bewijst de kracht van haar eigen thematiek.) De weduwe, het haperende kind en ongemakkelijke erotiek. Hoofdrolspeler Benedict Cumberbatch kanaliseert Matthew McConaughey, de man die – wat mij betreft – de hoofdrol had moeten spelen. Matthew had het nog net wat vuiger en bronstiger gedurfd. Cumberbatch is 'r toch een uit de klassieke verdwijntruc-school. Als botte cowboy runt ie ranch, samen met zijn zachtere broer (Jesse Plemons). De twee kunnen het niet echt goed vinden, en al helemaal niet meer wanneer laatstgenoemde weduwe Kirsten Dunst met haar zoon (Kodi Smit)) meeneemt naar de family mansion. Genoeg materiaal voor een Cat on a Hot Tin Roof-achtig epos. Het rouwdouwen laat zich goed combineren met de intrinsieke frustratie en nostalgie van de western. Bij Campion en in dit genre is homoseksualiteit natuurlijk nooit ver weg. Het duurt lang, maar wanneer Cumberbatch en Smit zich voor elkaar openen wordt de film sterk. Knap hoe zowel een woke als conservatieve lezing mogelijk blijft. 'Don't let your mother make a sissy out of you.'

Benedetta

'Il est si grand.' Nieuw spektakelstuk voor Jan en Alleman van Paul Verhoeven. Ik zag zelfs een reclamebord met tepel in het Bredase straatbeeld! Er waren dus centjes – en het is dan ook zijn makkelijkste film in jaren. Met lesbische nonnen en religiekritiek kun je het grote publiek wel porren, zonder ze nodeloos te verwarren. Het historisch drama begint haast als een Ivanhoe zo klassiek. Eenmaal aangekomen in het klooster van Pescia komen we op het terrein waar Verhoeven zich thuis voelt. Hypocrisie omgord met de mantel der liefde. 'Je woord is goed genoeg voor me. En het bonnetje.' Uiteraard is de regisseur ingelezen dus voor wat flatulente humor wordt gezorgd. Herman Pleij zou goedkeurend knikken – poep was in de middeleeuwen veel minder een taboe dan nu! Na de meligheid volgt de Adjanai-waanzin. Aanvankelijk valt het brute (veelal gefantaseerde) geweld meer op dan de erotiek. Wellicht om de gemiddelde kijker mild te stemmen. Wanneer de seks dan alsnog komt, dan komt ie goed. De eerste scene is werkelijk uitstekend. Amor in het Kippenhok van het klooster. Twee nonnetjes die er wel pap van lusten. Lang gaat dat niet goed. Met de entree van de Kerk Zelve verandert de film in een zwarte (pest)komedie. Dat is het verschil tussen Koolhoven en Verhoeven. De laatste heeft Het Licht sardonisch gezien. 'Crimen nefastum.'

Canción Sin Nombre

'Goed. Dat klinkt niet zo goed.' Een Peruviaanse film met een ongelooflijk goed hart, maar of de film ook 'goed goed' is? Bij momenten. De setting boeit vanaf de krantenkoppen uit het intro. Het Lichtend Pad blaast de boel op, de economie stort in, kortom er hangt een grauwe deken over een prachtig land. De filmmakers benadrukken de bewolkte toestand met hun zwart-wit beelden. De zwaarmoedigheid wordt – goddank – nog enigszins 'opgeheven' door de vele folk music, al zijn ook daar de teksten deprimerend. En dan moet het plot nog beginnen. Een 'inheems' stel verkoopt aardappels. Hij heeft last van de baas, zij van een zwangerschap. Alles lijkt goed te komen in de kliniek – 'respirando!' – maar dan begint het lijden van kleine luyden pas echt. Babydieven had de titel kunnen zijn. In het 'kruisverhaal' gaat een homoseksuele journalist op onderzoek uit. Dat doet hij op een typische arthouse-manier. Veel roken met als enige regie-aanwijzing 'als ze maar langzaam bewegen.' In een magisch moment belandt hij met een beeldschone bardame in een bootje. Eindelijk, de zon! Een lichtpuntje op een lastig levenspad. Om niet te zeggen: een uitzichtloze beklimming. De makers nemen erg veel hooi op de vork. Ze kunnen de topzware materie nauwelijks zelf nog dragen, laat staan hun acteurs. 'Iedereen praat elke dag over inflatie.'

Josep

'Negro, blanco, duro, violento.' Typisch geanimeerde film van sneeuw, oorlog en ellende. Is het een budgettaire keuze of een inhoudelijke? Men ziet De Stijl vaker, bijvoorbeeld bij de invloedrijke Dudok de Wit. Niet echt bewegend verglijdt het verhaal in flarden. Het geeft een intellectuele touch, tegelijkertijd zorgt het ook voor afstand, zoals een voice-over dat ook kan doen. Begin 1939 heeft Franco Barcelona ingenomen en zijn er vele Spanjaarden de grens met Frankrijk overgestoken. 'Et voila! Et voila!' Daar worden ze ontvangen zoals de tijdsgeest, of de geest der mensen, betaamt. Vol haat. Die collaboratie met de Duitsers kwam ergens vandaan. De tekenfilm schildert het allemaal in klare, grove streken, net als de schilder (en verzetsstrijder) Josep Bartoli om wie deze 'biopic' blijkt te gaan het graag heeft. Zo krijgen we meta op meta, want in de raamvertelling hoort een tekenende kleinzoon het verhaal van zijn grootvader, een van de bewakers. Dat klinkt ingewikkelder dan het is, en misschien ook wel dan de film denkt. Goed wordt het pas wanneer Frida Kahlo uit de zee oprijst. (Wat is die enorm in trouwens!) Het verhaal trekt zelfs nog even naar Mexico, waar broodnodige muziek de film plots iets filosofisch meegeeft. De grijstinten en emoties komen in een film van slechts een uur toch wat te laat. 'C'est presque mieux comme l'original.'

Give Me Liberty

'I should be there in 10.' Busje komt zo in deze road (to nowhere) movie. Een komedie naar mijn hart. De onmogelijkheid om ergens te komen. After Hours! Een Amerikaans-Russische gozer – type Jay uit Clerks – werkt als chauffeur van gehandicapten. Dit is Amerika, dus hij komt om in het werk. Wat als je aan het dagelijkse gedoe met mokkende obezen en bazelende idioten ook nog een Russische begrafenis toevoegt? Dat is de pitch, en die wordt moeiteloos de tribunes ingeslagen – ondanks Sovjet-gemopper dat baseball een belachelijk spel is. Alle chaos wordt gefilmd in gritty handheld. Soms misselijkmakend, meestal functioneel. Op noodtempo doet het denken aan Aaltra. Boertige ploertenhumor, die gedachte aan Clerks kwam ook ergens vandaan natuurlijk. En ze weten het! 'They're not even supposed to be here.' Door de Russische influx wordt het allemaal net even wat subtieler, met meer galgenhumor, meer Aki Kaurismaki ook. Running gags and gagging runs. Het meest Gummo-waardig is toch wel het optreden van Bruce Springsteen. Nou ja, zijn even coole imitator op de dagopvang. Tegen die tijd beginnen de makers hun true colours te tonen. Ze zijn eigenlijk best aardig, zelfs ietwat sentimenteel. Geeft dat? Nee, want ook dan is het zwarte, politieke randje om de ogen en levens helder. ''I don't want to hear any more excuses after this shit.'

Passing

'Don't you know me?' Zwart-wit beelden maken donkere mensen lichter en lichtere mensen donker, zo lijkt het soms. Daar zit vast een filosofische metafoor in – of gewoon een cursus natuurkunde. Passing maakt slim gebruik van de kansen die de cinematografie biedt. De chique grijstinten doen denken aan Frances Ha, zoals de film toch al het deprimerende van Baumbach uitstraalt. Rebecca Hall debuteert als regisseur en ze doet met vaste hand. Het zou mooi zijn als de hele 'nieuwe' generatie actrices allemaal die weg volgen. (Greta Gerwig ging Hall al voor.) Passing vertelt over het lastige leven van twee Afro-Amerikaanse jeugdvriendinnen die beiden toch 'goed' terecht lijken gekomen. De ene 'passt' als wit, met alle gevolgen van dien, de ander leidt een upper class-leven in Harlem als vrouw van de dokter. Zij is witter dan de witte 'poseur' geworden. Als veeleisende suburban housewife met zwarte maid draait alles om de kinderen. Haar enige verzetje? Charity work. Het scenario is erg verliefd op deze paradox. Op de slechtere momenten lijken de makers zelfs te denken dat zij hier een haast modernistisch inzicht te pakken hebben. Dat is verre van het geval, maar dankzij een Art Tatum-leitmotiv, het verglijden van de seizoenen en de pijn van de zelfvergetelheid wordt het toch indringend. Weelderig als Wyler. 'Who's satisfied being anything?'

Kuessipan

'Soms heb ik het gevoel dat we al oud zijn.' Grootse gebeurtenissen leiden tot subtiele en herkenbare reacties in dit tienerdrama, dat zich op een wel heel bijzondere locatie afspeelt. Een 'reservaat' van de Inuits in Quebec. Hun land bestaat uit een straat of vijf hooguit, waar vrouw en man moedig hun tradities in stand proberen te houden. Dat gaat uiteraard lastig in een snelkookpan van conflicten. De fysieke weerslag spreekt van ieder lijf. Een exil in eigen land, het blijft dubbel pijnlijk. Hoofdpersonage is een filosofisch gestemd meisje dat aanvankelijk geduldig haar duistere winterwereld observeert. De rake synthesizer-muziek ontregelt haar gedachten. In een heerlijke tijdssprong zijn zij en haar beste vriendin ineens 'oud', dat wil zeggen, bijna-meerderjarig, waardoor de openbare – en deels zelfs in stand gehouden gevangenis – pas echt gaat kwellen. 'Vroeger vond ik het reservaat groot.' Weggaan vereist echter meer dan doorzettingsvermogen, het neigt naar zelfmutilatie. Terwijl de dramatische gebeurtenissen toenemen, houdt de kritische blik op de eigen gewoonten, en die op de rol van De Ander, deze fijne film op koers. De haast hallucinante invloed van Westerse invloeden zorgt voor de mooiste shots. Kuessipan schetst de tragiek van een onoplosbaar probleem. Het enige dat rest is reflectie op wat was en nooit meer kan zijn. 'Ca fait mal?'

Riders of Justice

'Ik verroer geen vin tot ik wapentraining krijg.' De moderne kerstgedachte in één zin. Riders of Justice sleept met een gigantisch net over de bodem van de menselijke waardigheid en probeert alles in een duistere actiekomedie te verwerken. Nog tijdens het intro vatten de makers kruimelcriminaliteit, terreur en data mining bij de rendierhoorns. De uitkomst lijkt onvermijdelijk op een melodrama van het type Incendies af te sjezen. Gelukkig worden de verhaallijnen bij elkaar gebracht. Meet The D-Team! Een mannencirkel met stoornissen die de Deense politie wel eens zullen helpen. Na driekwartier zoeken vindt de film zo eindelijk een pikzwarte GGZ-humor toon, en begint het waagstuk enigszins te werken. Denk aan Loenatik met zwaar geschut. Een soort In Bruges ook. Toch blijf ik als moraal'rytter' moeite houden met lachen wanneer de death count oploopt, en de ene na de andere vent door het hoofd wordt geschoten. Dan voelt iedere emotie toch als een krokodillentraan, en slaat iedere lach... dood. (Om op niveau te blijven). Het beste segment blijkt de laatste fase waarin de mannen op zichzelf botsen. Zonder determinisme rest nihilisme. Mét determinisme waanzin en wanhoop (en een afwezige God). Het levert een paar aardige gedachten op, in een cynische succesfilm. Keihard geweld wordt halfzacht beloond. 'Cijfers liegen nooit.'

La Nuit des Rois

'C'est ta première fois ici?' Een gevangenisfilm, dat was een tijd geleden. In de jungle van Ivoorkust ligt in het groen en beton een vesting verscholen. Het bestekken welkom voor de nieuwe 'inmate' kennen we. Laat het matten beginnen! Nee dus. La Nuit des Rois blijkt een hypergestileerde structuurfilm, die tegelijkertijd verstrikt raakt in haar eigen ambities. Ik had best een arthouse-film over het dagelijkse gangetje willen zien. Potjes dammen, Zwartbaard als de baas van de mannen, en de gevangenisdirecteur die geen directeur is. De keuze van de makers is anders, origineler, gevaarlijker. Dit is Afrika. Continent van magisch realisme, van geesten en rituelen. De nieuwe celgenoot moet vertellen of sterven – fluistert de enige witman Denis Lavant hem toe. En zo geschiedde. De spanning van een verhaal in een verhaal blijft 1001x genieten. Als kijker wordt je een gevangene van de verteller, zoals je een gevangene van de film bent. Helaas, wanneer het verhaal (of de verhalen) loskomen wordt het al snel al te theatraal. Bijna een Marquez-musical. Alles hangt als los zand aan elkaar, en hoewel dat ergens toepasselijk is – en ook zo wordt benadrukt - koop je daar als kijker niets voor. Er volgen wendingen die slechts lijken te dienen om het ruime budget op te maken. Alles en iedereen overspeelt zijn hand. 'Tu melanges tous.'

Dune

'I've been having dreams.' Goed dat iemand het nog eens probeerde. De Dune van het genie Lynch implodeerde. Die van degelijke actiemeester Denis Villeneuve blijft overeind. Met hangen en wurgen weet de film iets van de sfeer van het boek te behouden. Of komt het omdat ik het boek heb gelezen en de karakterstudies erbij kan denken? Wellicht is suggestie genoeg: de albino calculator (hoeveel mensen gaan zo'n mond-tattoo nemen!), de gekwelde dokter, en de Man die zijn Vrouw niet meer vertrouwt. Om nog te zwijgen over de zoon die zijn persoonlijke Jezus-verhaal eigenlijk niet ziet zitten. (Was het boek niet nog beter geweest als Paul messcherp had geweigerd?) In het begin dreigt alles mis te gaan. Huis Atreides voert 300-rituelen op. (This is Atreides!). Het acteerwerk blijkt en blijft overdreven. Ook de film heeft de planeet nodig. En vooral de Fremen natuurlijk! Dune is het Midden-Oosten, het onvermijdelijke lot van het imperialisme, waar 'wij' onszelf tegenkomen, verslaafd aan het geldkruid. 'The desert was ours long before you came.' De testosteron smelt in de hitte, door slimme vrouwen, en Submission op de lijven. Jammer genoeg durft Villeneuve zelfs twee paar billen niet aan. Enerverend blijft zijn bombast wel. Van de eerste tot de laatste minuut een vol getrommelde spanningsboog. 'That's the future, it's coming.'

Pig

'Have you heard anything about a pig?' De jaarlijkse Cage-waanzin, denk je dan. Mispoes (of misvarken, letterlijk.) Pig blijkt vanaf de intiteling al een duistere, stemmige film. Daalt af in het zwarte woud van Portland. Sprookjesachtige ritselingen. Nicholas Cage leeft als kluizenaar in die bossen met zijn geliefde truffelvarken. Zijn enige contact heeft hij met een sjappie die een dure sportkar rijdt. Hij brengt het gedolven goud naar de Grote Stad. Uiteraard raakt de zoeker kwijt, dus moet Cage zijn cassette revival achter zich laten en als Wreker terug onder de mensen verschijnen. Even wordt de film dan te gewelddadig, fascistoïde in plaats van galant morbide. Goddank herstelt zich dat vrij rap, en zitten we op het delicate terrein van Jeunet en Caro. Ja, af en toe is de film echt zo goed! Cage's rariteiten worden in evenwicht gehouden door natuurschoon en slow food. Natuurlijk spelen er wat vader-issues en concretiseert het verleden zich dromerig. De parvenu en de kluizenaar komen tot elkaar dankzij hun McPiggin. De soundtrack knort zachtjes mee. Schrille snaren en een fraai moment van onscreen 'musiceren'. 'Sounds nice.' De film dist conservatisme door ouderwets romantisch te doen – wat tegenwoordig ook best conservatief mag heten! Een mooie opheffing, kort en scherp als een proustiaanse herinnering. 'Making the familiar feel foreign.'

State Funeral

'De dood is gekomen en wij zijn helemaal alleen.' Statig en gedragen, de kist, de film. Aan het eind van een lange winter stierf Joseph Vissarionovich Stalin. Verwarring alom! De propaganda had hem tot christusfiguur verheven, onsterfelijk en oneindig (goed). Van de weeromstuit melden de luidsprekers van Riga tot Alaska zeer nauwkeurig wat er die laatste dagen in het Lichaam gebeurde. Opdat diens Geest zal blijven. De eindeloze documentaire State Funeral van Sergei Loznitsa bestaat commentaarloos uit veelzeggende journaalbeelden. Ik had het zelf bij enkel kleurfragmenten gehouden, want uit die grauwe periode spat juist daar de emotie daar huiveringwekkend vanaf. Het had bovendien een uur speeltijd gescheeld! Delegatie na delegatie arriveert voor de begrafenis. Ook het volk verzamelt zich met hele kerstbomen aan rouwboeketten. Von Sternbergiaanse pracht en praal voor een Scarlett Emperor. De laatste stuiptrekking van een ontplofte cultus biologeert. Het valt nog mee dat ze in – pakweg – Vilnius niet met een eigen kist rondliepen, al dan niet met 'vrijwilliger'. Niemand klapt, iedereen lijdt. Totdat Beria, Malenkov en Molotov verschijnen voor de bordesscène. Dan begint de mumbojumbo opnieuw. Wordt de hypnose van leugens doorbroken, ingeruild voor verkrampt machtsvertoon. 'Wij verachten de dood. Er zal geen dood zijn.'

Lapsis

'These are your points if you want to use them.' Geef me een geweldloze SF, dicht bij de moderne tijd, die mede daardoor al snel metaforische kwaliteiten verkrijgt, en ik ben tevreden. Lapsis is zo'n film. Let op: hier dus ook geen bonuspunten voor capabel acteerwerk – het hoofdpersonage heeft zelfs iets weg van Seth Rogen – noch voor de soundtrack. Zelfs de special effects denderen niet echt. En toch! Ergens in de nabij toekomst zitten we allemaal aan de Quantum-computers. Het enige dat daarvoor moet worden aangelegd zijn kabels. Heel veel kabels. Goedgevonden ironie wel. Zou er een moment komen dat digitale vernieuwing geen analoge basis meer blieft? Dat de cloud zelf cloud is? Het hoofdpersonage heeft hard geld nodig voor zijn broer. (Die last heeft van een nieuwe, moderne ziekte, ook altijd 'leuk'!). De twee beleven een fijne 'bromance'. Out there in de natuur waar de zwarte kabels worden uitgerold, verandert Lapsis in een goofy Twin Peaks - en ons hoofdpersonage in Lapsis Beefteach, The Cable Guy met een verleden. Natuurlijk zit je dan al snel in Stalker-achtige zones, met als hoofdgeleiding een soort Kaäba. Door de filter van SF leert de film ons terechte dingen voelen. Op weg naar de onvermijdelijke kapitalismekritiek! Net wanneer ik denk, nu begint het echt, is ie om. En zo hoort het ook, bij dit soort ideeën-SF. 'Rest tonight.'

The Father

'Who exactly am I?' Emotie-kwijtkun-film voor niet meer zo heel jong, en oud. Wanneer je dementie in de eigen omgeving meemaakt, zal deze film een mokerslag zijn. Nu geldt dat goddank niet voor mij, dus kan ik lekker sikkeneuren. Vanaf de eerste klassieke tonen wordt duidelijk dat het hier om een gedegen werk gaat. De klassieke Anthony Hopkins past daarbij. Die eerste paar minuten van Interiors-beeldcomposities hebben de donkerbruine vibe van Bergman en Allen. Heftig en lichtvoetig. In die wedijver zou de film sowieso falen, en gelukkig neemt Florian Zeller een gevaarlijker afslag. Dementie betekent een mindfuck die tot body horror materialiseert. 'You're going to have to what?' De film sleept de kijker mee in Anthony's verwarring. Daalt zonder opsmuk af in de ene na de andere bovenkamer-wending. Grappig genoeg spotte ik een paar matige edits, die meedelen in de chaos. Hoe tragisch Anthony ook lijdt, geen personage is zo pijnlijk als de dochter die nog steeds de liefde van Little Daddy wil winnen. Hij is echter vooral tevreden met zijn chique cd-speler - waarvan ik het merk helaas niet kon ontwaren! Op een zeer filmische en voor de hand liggende freudiaanse manier volstrekt zich het onvermijdelijke. De terugkeer naar het kind. Ik heb er geen verstand van, maar denk dat dementie toch irrationeler doordendert. 'Dad, it's me!'

Judas and the Black Messiah

'Come on man, you watch too many movies.' Het iconische jaar 1968. Ondanks de Amerikanisering van Nederland, vergeet ik soms dat het ook voor Amerika een ijkpunt was. Protesten en politiegeweld gingen hand in hand met de Black Panthers op weg naar de heilstaat die nooit kwam. Shaka King vertelt het verhaal van Chicago-panther Fred Hampton, en hoe hij zijn einde vond door een zwarte judas (want die titel had best omgekeerd gekund). In dit tweekoppige gehalte van het verhaal zit meteen een nadeel. Wanneer King enkel voor Hampton had gekozen, kregen we een vrij standaard biopic, koos ze alleen voor O'Neal (de verrader), dan werd het een wonderlijke psychologische thriller. Een omgekeerd Stockholm Syndroom. Helaas wil King ambitieus beiden. Wellicht was een en ander op te lossen met een vlucht naar de Third Man. Jesse Pelmons speelt in Philip Seymour Hoffman-modus de agent die de rat begeleidde. Ook hij twijfelt soms. 'A badge is scarier than a gun.' Er gaat ook veel goed. Bijna zo gritty en tegelijk even stijlvol als Scorsese zien we het gevaar. Revolutie eet haar eigen kinderen. De Amerikaanse staat kotst ze uit. Het persoonlijke wordt nooit vergeten. Beginnen de meest belangwekkende veranderingen in de samenleving op familie-niveau of is dat veel te naïef gedacht? 'At least I had a point of view.'

Quo Vadis, Aida?

'We stick to the rules here.' Daar is ie weer. Neerlands beroemdste pianist, het finale argument om het Nederlandse leger tot de laatste muis op te heffen. In Quo Vadis, Aida komt Karremans er relatief goed vanaf. Natuurlijk, ook hij werd tegengewerkt door hogere machten. Zijn probleem blijft dat militaire beroepseer ontbrak. Hij bleek niet alleen niet toereikend voor zijn taak, hij probeerde het niet eens! Deze internationale co-productie (!) dramatiseert het gegeven rond Srebrenica tot een prima film. In de hoofdrol een vertaalster die haar Bosnische gezin probeert te helpen, terwijl de campus van de 'verdomde Hollanders' volstroomt met vluchtelingen. De cinematografie weet knap de jaren negentig-grauwsluier over de ellende te leggen. Alles wordt lekker rommelig gefilmd. De film is niet bang om goedkoop en hysterisch te zijn. De stoffige grijstinten van een oorlog komen en daardoor des te beter uit. Wel zijn de Bosnische Serviërs slechter dan slecht, al weet ik ook niet zo goed hoe je ze hier anders af had moeten schilderen. In de marge zien we de onderschatte Juda Goslinga als VN-soldaat, wordt er een joint gerookt en een motieboek verscheurd. Een akelig detail, het uitwissen van de menselijkheid. Wat een vernedering. Een kort en bondige gruwelfilm over Nederlands formalisme. 'Look, it's bad enough already, ok?'

Titane

'Quelle l'enfer?' Met 16 Horsepower vooruit in deze Franse waanzinmarathon van Julia Ducournau. Haar stijl is meteen herkenbaar. Ze is de ware opvolger van David Cronenberg, meer nog dan diens zoon. En dat terwijl Julia met Titane eerder het niveau van Brandon vertoont. Nee, zo goed als Raw (Grave) wordt het dus nergens – al 'vermaakt' het geweld van een titanen tomboy zeker. Dingen die je met een stoel kunt doen! Sjonge-jongen, die had Tarantino nog niet bedacht. Een pitspoes beleeft pikzwarte orgasmen na een automutilerend jeugdtrauma. De dunne lijn tussen girl power en in zichzelf (terug)gekeerde vrouwenhaat wordt wankelend richting een 'goed' einde gebracht. Na het eerste half uur vol (on)functioneel naakt volgt een wazige twist, die de film uiteindelijk toch goed doet. De tomboy belandt in de handen van een brandweercommandant. Verlept als een foute rijleraar, neemt deze kerel het losgeslagen meisje onder zijn hoede. Haar naakt wordt freudiaans, het rozerode refniaans. Halverwege klinkt plots een hit van Future Islands. Ik dacht aan Claire Denis, ook iemand met de juiste hand van liedjes kiezen – en van rare horrors. Ducournau heeft de liedjes hier hard nodig. Er valt geen touw aan het verhaal vast te knopen. Wel eromheen natuurlijk! Random idee tot besluit: 'Pousse plus fort' is een goede kattennaam. 'Même dans l'oreille.'

Minari

'This is the best dirt in America.' De Koreaanse variant van The Grapes of Wrath, met in de hoofdrol 'Tom Jo', een Koreaanse boer die het koste wat kost wil maken. Hij vertrekt juist uít Californië, om samen met het gezin in the middle of nowhere te gaan wonen. Arkansas blijkt gedoemd land van godsdienstgekken, maar het is altijd nog beter dan 'kippen seksen'. (Tussen haakjes, je kunt beter een mannetjeskuiken zijn, want dan is je miserabele leven ten minste meteen voorbij.) Heel metaforisch worden die kiekens verder niet, sterker nog, de film had wel wat meer bij de kinderen van het gezin kunnen blijven hangen. Echt harde keuzes maken de regisseur en scenarist niet. Aardig wordt het vooral met de komst van oma, een botte, vrolijke 'tante', die de geur van Korea naar het huis brengt. Zij is de eerste die buiten wortelt, dankzij het Minari-plantje. In diezelfde buitenlucht worden de plaatjes van malickiaanse natuur begeleid door dito strijkers. De film werkt echter tóch het beste binnen, in het gezin, met de conflicten van vader en moeder, die eigenlijk ieder een andere kant met hun leven op willen. Ook deze lijn wordt echter maar matig vastgehouden – omdat een lokale salinger-achtige Korea-veteraan eveneens nog wat aandacht moet krijgen. Koreaanse subtiliteiten, afgewisseld met Amerikaanse melodramatische trucs, het mengt allemaal net niet. 'Loud is good.'

American Utopia

'It is safe right where you are.' Wat kan het zijn? Kan het wat zijn? Enigszins achterdochtig zette ik deze 'remake' van Stop Making Sense aan, de beste concertfilm aller tijden ten slotte. De eerste vijf minuten van American Utopia blijken echter minstens zo goed! Byrne begint met een brein in de hand, gefilmd door Spike Lee, toch ook niet de mindere van Jonathan Demme. Gaat dat zien op Netflix. Die eerste vijf minuten, bedoel ik. Want al snel volgen de oude hits, gespeeld door een oude Byrne. Hij lijkt op een verlepte politicus, op David Lynch, of op Christopher Walken in een Fatboy Slim-video. Ergerlijker, hij slist. En er wordt nogal veel gepraat en gethankyou'd. Iedereen joelt, inclusief de muzikanten. Het publiek is op zijn Amerikaans enthousiast. Helemáál wanneer This Must Be The Place en Slippery People klinken. De mensen, of moet ik zeggen, de boomers, kunnen niet goed tegen stilte. 'Fightin' fire with fire.' Terwijl juist de verstilde momenten die Byrne (nagenoeg) solo speelt, het beste zijn. Het zijn de fans die krijgen wat ze willen. Een wat geconditioneerde, gladde show, waarvan Byrne on stage moet benadrukken dat het allemaal echt is. Een meditatieve avond van een uur op dat mysterieus lege podium, ik had het graag gezien. De vorm die het nu heeft, is vooral leuk om erbij te zijn. 'Not sure how to take that applause.'

The Disciple

'I couldn't come up with new phrases.' Prachtig wankelende film. Net als een spannende improvisatie dreigt het steeds mis te gaan, komt lang niet alles uit de verf, en toch moet je er goedkeurend bij knikken. Met een kopje thee erbij! Een goeroe uit India raakt op leeftijd. Zijn discipel in de raags moet leren eenzaam en hongerig te durven zijn. Binnen no time zitten we daarmee in de autonomie/heteronomie-discussie waar iedere kunstenaar mee worstelt. Zelfs in de serene wereld van de klassieke tabla-tuur, dus! In zijn 'eigen' tijd verzamelt en verkoopt de jonge leerling als een echte Subjectivist audiofiele re-releases van cassettes. Ja, ik voelde me helemaal thuis. De befaamde drones nodigen uit tot meezingen. Ze noemen het dan wel klassiek, maar voor mij voelt als de jazz van India, inclusief de blikken naar medespelers (meestal vocalisten) wanneer zij mogen beginnen. (En net als in jazz zweemt overal elitarisme, traditionalisme en snobisme). Gelukkig noemt de die elementen ook, het onderwerp wordt werkelijk van alle kanten omvat. Voor de toegankelijkheid speelt er ook nog een niet zo best geacteerd vader-zoon dingetje, met wat moeizame flashbacks. Een probleem wordt dat nooit. Verwarrend als een slangenbezweerder vertelt de film heel veel over een heel gewoon amateurkunstenaarsleven. Film van het jaar! 'Everything is a performance.'

Bad Luck Banging or Loony Porn

'Een goed gebouw resulteert altijd in een mooie ruïne.' Zo'n filmtitel moest ik zien! En inderdaad, het begint met behoorlijk geile amateurporno zonder condoom. Eenmaal buiten zien we overal mondkapjes. Jawel, de eerste echte coronafilm komt – voor mij – uit Roemenië. De regisseur dwaalt met zijn hoofdpersonage (de dame uit de film, tevens geschiedenisdocente) door Boekarest. Een schokkend postmodern consumerisme-paradijs zoals elke andere EU-hoofdstad. Alles is seks. Andy Warhol zou het machtig interessant vinden. De cameraman doet intussen – verplicht? - aan social distancing, zodat de juffrouw van het filmpje nu ineens op afstand blijft. Net toen ik dacht, wat moet dit nog worden, begint een Godard-'intermezzo'. Sketches, gedachten en geslachtsdelen wisselen elkaar in rap tempo af. Hoe zou het eigenlijk met Jean-Luc gaan - en zou ie antivaxxer zijn? Zijn collega heeft JL's deconstructie-lessen ter harte genomen en danst het crisisdansje. Beetje Auschwitz erbij en Thomas Kuhn toe. Alles wordt netjes afgevinkt. Wanneer het slotdeel van de film een sekstribunaal in Fassbender-kleuren brengt, begint het gebrek aan zelf mógen nadenken de lengte te overschaduwen. Bad Luck Banging is stukken beter dan collega-'shocker' Touch Me Not, maar geen van beide had een Gouden Beer verdiend. 'Dat heb je op Facebook gezegd.'

Ferry

'Hoe lang zijn John en ik nou getrouwd, zo'n vier, vijf jaar, dus?' De staat van de Nederlandse film in een enkele zin. Exposed! Het blijft behelpen. Ook wanneer Netflix met geld strooit, ook als het 'epos' op een serie wordt gebaseerd. Eerst het positieve dan maar? Huub Stapel blijkt weer 'ns een van de weinige Nederlandse acteurs die het snapt. Understated, de juiste mimiek, niet teveel doen. Hij maakt wat van zijn rol als Amsterdamse maffiabaas. Hetzelfde kan gezegd worden van Elise Schaap als 'love interest'. Zij heeft echter – meer dan Huub – te stellen met het belachelijke scenario dat weer alles uit den treuren benoemd en benadrukt. Tussen hen loopt Frank Lammers als Ferry. Hij channelt zijn innerlijke Theo Maassen, en neen, het werkt niet. Zijn acteren neigt naar een New Kids-grap – hoeveel moorden hij ook pleegt. Over het Brabobeeld van de film mag trouwens een bachelor-scriptie worden gepend. Mensen hobbelen in en uit hun accent. Het Randstedelijk visioen van Braboland. Domme, gevaarlijke mensen die dromen van Amsterdamse grachten. Net als het veel betere TBS (met Theo) zoekt Ferry de camping op. Off screen horen we een briefing. Ferry: 'Welke camping is dat dan?' Een bord met Camping Zonnedauw verschijnt. Zegt zijn kompaan buiten beeld: 'Camping Zonnedauw.' Zo'n film. Armetierigheid troef. 'Godverdegodverdegodver.'

One Night in Miami

'Tired? Boy, I'm energized!' Laatste najaar van mijn cinema-hobby in deze vorm, gok ik. 25 jaarlijst-films afgetrapt met een meta-fantasie over showbiz. Wat als Mohammed Ali, Jimmy Brown, Sam Cooke en Malcolm X een avondje in een hotelkamer verkeerden? Verbaal vuurwerk, natuurlijk! Toneelstukkerig op en top met veel gepingpong in steeds andere duo's. Toch voelt het lange tijd wat te lichtvoetig – om op Cassius' zijn terrein te blijven. Het boksgedeelte heeft De Palma-schwung. Drones boven het vierkante vlak. Iedereen schreeuwerig happy. Het leven dat is een grote show. Mooi man. In de hotelkamer sijpelt langzaam de Boodschap binnen. Vooral door Malcolm, uiteraard. Ik blijf gniffelen om de ongelukkige Islam-omarming. Als polemist kies je natuurlijk wat de witman het meest haat – en waar ie het meest zenuwachtig van wordt. (Maar is het iets van jezelf?) NFL-speler Jimmy Brown vervult de rol van de Rede. 'I always find it kind of funny how you light-skinned cats end up being so damn militant.' De andere drie acteren nogal extatisch, en net niet goed genoeg. Maar hoe je Malcolm ook neerzet, het blijft een fascinerend figuur, die ook in een doorzichtige film genoeg boeiende vragen oproept. Wel miste ik iedere hint richting Sam Cooke's vreemde, foute Metoo-einde. Daarvoor hield regisseur Regina King toch teveel van hem. 'I'm a bad man!'