Silvia Prieto

'Je lijkt op Maradona toen hij uit Italië terugkeerde.' Meanderend Argentijns pareltje. Eigenlijk gebeurt er niets, maar omdat mensen zo hard hun best doen om van niets íets te maken, wordt het een geweldig avontuur. Titelpersonage Silvia volgt haar kinderhart, inclusief alle irrationele dromen en compulsieve neigingen. In de bar werken lukt niet, want dan moet ze de koffies tellen. Galant hopt de film van exen naar exen van exen, en uiteraard wordt iedereen op magische wijze verbonden. Een beetje Cléo, een beetje Gigante, en een bandje toe. Kleine mensen in een grote wereld. 'Niets zou hetzelfde zijn.'

Compartment No. 6

Film away. Een rijdende trein is altijd een soort hotel. Toch komt het reizende hoofdpersonage hier maar weinig volk tegen. Eentje is genoeg. In de trein naar Moermansk dringt een Rus zich aan de Finse op. Eerst is hun cultuurclash ongemakkelijk. Hij hork met augurk, zij academica met camera. De handheld van de makers gedraagt zich al even onrustig, onaardig, onvergeeflijk. Niks ostalgie. Uit al het schuren ontstaat toch een vonkje. In een harde les vinden de Oost-Europeanen elkaar. Liefde is projectie, maar je kan niet zonder. Verdomme! 'Alle mensen zouden dood moeten.'

Una Giornata Particolare

Shocker! Nooit gezien. Ook redelijk schokkend hoe subtiel de film is – ik dacht dat Sophia Loren rond zou dartelen met Italiaanse joie de vivre. Hier heerst echter depressie, de huisvrouwengevangenis. Ver weg van Jeanne Dielman zijn we niet. De tijden zijn slecht, want Hitler bezoekt Rome. Loren, fasciste omdat het moet, ontmoet via het vogeltje en de 'Rear Window', buurman Mastroianni. Hij speelt een Ter Braakse gay. Verloren zielen vinden elkaar. Het had allemaal nog smoezeliger (en minder toneelstukkerig) gekund, maar toch. Aangenaam verrast.

42

Geen zomer zonder honkbal. Een sport waarbij je kan ademen. Dat gold anno 1947 nog niet voor iedereen. De segregatie in de States schrijnde, zelfs in de sport hielden ze de schijn niet op. Iemand moest het doorbreken – en Jackie Robinson deed het. Met hulp van 'Mr. Rickey', de baas van de NY Dodgers (toen de Dodgers nog de Dodgers waren!) Harrison Ford schmiert er met sigaar op los. Dan doet de betreurde Boseman het met bat beter. Hij moet alle beledigingen van zich af laten glijden. Wat meer echte beelden en foto's waren welkom geweest, maar ik heb toch wat nieuws opgestoken. Balk is schijn!

Beijing Watermelon

Bestaat er een eerzamer beroep dan groenteman? Vroeg opstaan voor gezonde waren. In Beijing Watermelon raakt een sappelende groenteboer bevangen door het 'China Virus'. Zijn lieve vrouw geeft – tot haar eigen afgrijzen – zelf de voorzet. Terwijl de winkel verwelkt, helpt hij expat students. Zij vormen zo samen het door mij altijd gesmaakte 'The Assistant'-motief. De vriendelijke indringer in een sjofele winkel. Er wordt gezongen en gedanst, maar altijd met een grimmige ondertoon van geopolitiek en zelfvervreemding. 'We moeten levendiger zijn.' Wat een heerlijke film.

Time of the Gypsies

Accordeons en ganzen stutten de uit duizenden herkenbare stijl van Kusturica. Den Doolaards bruiloft der zigeuners is er niets bij. Wanneer in het eerste half uur de dorpse slapstick overheerst, moest ik ook aan Van Warmerdam denken. Zijn dit dan De Zuiderlingen? De grootmoekes die sjouwen met hun dobbelende dorpsidioten. Onhuwbaar bebrild! Met de toename van bloemrijke bedreigingen wordt de film helaas een tandje minder surreëel. Men trekt vanuit Tito's land naar Milano voor een crimineel rise and fall-verhaal rond het hoofdpersonage - dan ineens zonder bril. 'Verstande!?'

Solaris

Dit jaar eindelijk het boek van Lem gelezen. Pittiger dan verwacht, zelfs met de Tarkovsky-adaptatie in de pocket. Tijd dus voor de family-friendly re-enactment van Soderbergh en Clooney. Typisch Amerikaans, dus meer religie en minder filosofie. Bij vlagen deed vibe me denken aan Lost in Translation. Onvermogen tot communicatie op het ultieme meta-level. Weg met de binairen! Weg van onszelf! 'We don't want other worlds, we want mirrors.'

‎La Ciénaga

Zompige zelfdestructie in een verschrikkelijke zomer. Lucrecia Martel doet haar naam eer aan met deze intense film. De eerste scene van decadent alcoholisme zet de toon. Die Argentijnen zijn normaal wel van het knuffelige, maar het kan ook doorslaan in totale beklemming. Een disfunctionele familie spendeert een vakantie aan de Boliviaanse grens. Alles dat niet uitgesproken wordt, wordt verdronken. Te jonge meisjes die naar te oude mannen kijken en omgekeerd. Blote ruggen, open wonden. Het deed me denken aan Archipelago, zonder dat er hier nog enige schone schijn resteert in klasse en afkomst. Alles brandt. Op.

Der Junge Törless

Musil schoot meteen raak met deze novelle. Die ongelooflijke nauwkeurigheid van hem! (Nog lang niet zo filosofisch-hermetisch als in zijn magnum opus.) Hoewel Schlöndorff  een kunstenaar van een geheel andere orde is, debuteert hij verdienstelijk met deze adaptatie. De wereld buitengehouden ontploffen de verleidingen intern op de kostschool. Door het klasse-aspect (!) en de zwart-wit beelden wordt de vibe snel die van een Brits drama. Een 'exotische' charmeur belandt in de grijpgrage handen van de sadist, domkop, én ook de meeloper Törless. Die leert genoeg, maar alles ten koste van De Ander. 'Lauter Spinnereien.'

Fantastic Voyage

'Imagine, they're in the human mind.' Wat is de mens soms toch een heerlijk beestje. We antropomorfiseren zelfs ons eigen lichaam. Er waren eens... een paar verkleinde wetenschappers die door het lichaam van een wetenschapper reizen. De buitenkant is creepier dan de binnenkant. Het hoofd-raster dat op de comapatient staat getekend, zou Cronenberg zeker bekoren. (Ik zeg remake!) De voor de hand liggende plotmachinaties worden gecompenseerd door uitstekende avant-garde muziek, fantastische decors en het oogappeltje Raquel Welch. Wat een menselijk lichaam!

A Good Lawyer's Wife

'Had zin in iets vettigs.' Deze Koreaanse combi levert het met smaak. Op de goede momenten lijkt het wel een Short Cuts, al schemert ook constant de dreiging van Magnolia's melodrama. Typisch Koreaans is de schaamteloosheid, alles is overdadig. Het bloed, de fetisjen, de geschiedenis. En vooral het drankgedrag! Het gezin van een advocaat valt uiteen door de grunbergiaanse condition humaine. Nihilisme en seksmelancholie. 'Hij is te jong om zich leeg te voelen.'

Jazz on a Summer's Day

Monk! Mulligan. Stitt! Farmer. Dolphy! Teagarden. Roach! Als dit een gortdroge, 'gewone' concertfilm was, genoten we al. Maar regisseurs Stern en Avakian maken er veel meer van. Dankzij de prachtige cinematografie en de Picasso-achtige 'technicolor'-kleuren, heerst hier de schoonheid van een magisch sprookje. Dan heb ik het nog niet over de mensen in het publiek, bevangen door een bijkans naïeve sensualiteit. Armstrong zet de puntjes op de J. Wat een rijkdom. Een koperen tuin. 'I'm in for the ride.'

Falling for Figaro

De maakbaarheidsillusie van de middlebrow. Tegen beter weten in – want enkel in de bioscoop werkt het. In deze 'opera'-film besluit een rijke dame van de een op de andere dag operazangeres te worden. Alleen met geld kan zoiets. Zo wordt Falling for Figaro een sportfilm zonder underdog. Een (spot)prent waarin je hoopt dat de hoofdrolspeelster faalt! Pijnlijker nog dan het waardeloze scenario en de niet-bestaande 'chemie' tussen de hoofdrolspelers, is het totale gebrek aan liefde voor de opera.

Una Ragazza Piuttosto Complicata

Kunnen we dit nog wel een giallo noemen? Vergelijk het met Behind the Green Door, ook veel te existentialistisch om echt(e) porno te zijn. Una Ragazza lift mee op de filosofie (en een roman) van Albert Moravia. Men babbelt tussen de tieten en de moordplannen over de belangrijkere zaken des levens. Zo wordt het scenario eigenlijk heel eerlijk, fout eerlijk zelfs. Erotiek is overal en uiteindelijk worden we allemaal gevangen door onze eigen fantasie(tjes). 'Ma sempre nudo.'

Cool World

Roger Rabbit kon vunziger, moet Bakshi hebben gedacht. In zijn laatste 'grote' film, maakt hij er met de sterren Brad Pitt en Kim Basinger weer een fijn (inkt)potje van. Na een kwartier van verbijsterende coherentie gaat alles overboord voor cartooneske waanzin. Hyperseksueel, want mensen van vlees en bloed die voelen pas echt dat ze leven (en neuken!). Geinige Pinokkio-variatie, dus, waarbij de Megadrive/Genesis-game Comix Zone van een paar jaar later ook nooit ver weg is. 'I'm not your ordinary doodle'.

Ali & Ava

Scheidingen binnen en tussen culturen in dit Britse klassedrama. Alhoewel Brits? Bernard lijkt zo verlekkerd door de armoede in de achterbuurten dat ze ze filmt als derdewereldlanden. In The Selfish Giant behield ze het evenwicht tussen smaakvol en emo porn beter. Twee niet al te jonge mensen vinden elkaar. Zij wit en moederlijk, hij donker en rusteloos. Vooral zijn rol schiet alle kanten op – waar hij dan zelf maar een verklaring voor probeert te geven. Ik vond het een zwaktebod. De liefde die opbloeit is echter wel degelijk aandoenlijk. 'They live all around you.'

The Man from Earth

Na de verplichte 'nod' aan Twin Peaks zitten een stel academici te converseren. Een film lang! Dat is toch wel bijzonder voor Amerikaanse fantasy. Helaas zijn de acteurs matig. Resteert: de inhoud. Aanvankelijk beweegt het scenario zich tussen Simak en Beauvoir. Een man beweert 14.000 jaar oud te zijn. Heel overtuigend wordt hij (het) niet. 'Like Hegel. Logic from absurd premises.' Ik grinnikte om de Cro-Magnon biervoorraad (Heineken én Amstel). Pas als het filosoferen achterwege wordt gelaten, en de film in een Verhoeven-achtige religie diss 'vervalt', komen de Amerikanen thuis. Dat snappen ze wel hè.

Ninjababy

De ideale film voor moederdag. Maar neemt moeder dochter mee, om haar een wijze les te leren, of dochter moeder, om haar de stuipen op het lijf te jagen? Deze Noorse graphic novel-adaptatie is lekker Pippi-vrijgevochten, vaak bot en dat over (onder meer) abortus. 'Pies verdomme over die stick.' Volgens mij zijn vrouwen stiekem gewoon veel fysieker dan mannen. De ongewenst zwangere heldin is tegelijk muurbloempje en het totale tegenovergestelde ervan. Ze zet de bloemetjes buiten en zichzelf muurvast.

Shiva Baby

De joodse zelfspot bereikt zijn sch-preekwoordelijke piek tijdens de Sjivve. De koffie & cake (rugelach & bagels)-ceremonie na een uitvaart. Een jonge meid moet zich voor haar familie verantwoorden voor haar leven (gender studies) terwijl ze haar bijbaantje (een sugar daddy) tegenkomt! Genoeg complicaties voor Woody Allen-humor. Noem het een schmutzige, upperclass Mighty Aphrodite. De film wordt steeds vileiner en pijnlijker. Voer voor psychologen met een goede neus voor familie-opstellingen.

After Yang

Hoge verwachtingen doet zelfs de ultieme Ludo-film de das om. Kogonada maakte eerder indruk met het serene Columbus. Ditmaal waagt hij zich aan humane SF. Die van Her, The Oyster, A.I., Eternal Sunshine en noem ze allemaal maar op. Kogonada's  toevoeging? Een Unicef-kalender aan mensen, piekfijn gekaderd. Op acteersregie scoort hij ook weinig punten. Wellicht is het verhaaltje gewoon te bekend. De huisrobot van een gezin 'crasht', Colin Farrell gaat op zoek naar reparatiemogelijkheden. Hij vindt slechts Ada (Finding Ada!) en entert een wereld van vertakkingen, herinneringen en One Hour Photo(s).

Labyrinth of Dreams

Mystieke en mysterieuze film noir vol stilte. Dit keer geen femme fatale, maar een femme fataliste. Of zou ze dan toch? Ook de ultieme Japanse locatie keert alles mooi om. Treinen en ander Japans OV in de zijlijn spotten kan altijd, maar hier vormt het de hoofdlijn (letterlijk en figuurlijk). Tunnels doen de kijker allerlei symbolische interpretaties overwegen. De Lynch-achtige synths houden het koppie erbij als het wegdraaien van de roomtone al te cerebraal dreigt te worden.

Drive My Car

Drie uur lang trauma's stapelen met Murakami, de meest Westerse van de Japanse schrijvers. Drive My Car barst van de 'Eurostalgie', die je ook wel bij Miyazaki treft. Je denkt een roadmovie te gaan zien, en je krijgt een Tsjechov-verfilming (gaap!). Er wordt genoeg gekard hoor, in een prachtige oude Saab. Op de soundtrack Weense klassieken, of was het toch Bach? Ook Godot komt langs (pun). Een chique weemoed heeft het allemaal wél. 'Ik kan naar haar luisteren als 100 mensen.'

Fritz the Cat

Crumb! Kon niet missen. Ooit wel flitsen van deze beruchte animatie gezien, maar nu dan toch voor het echie. Spuiten en slikken, de kattige editie. Eigenlijk meer een verzameling sketches met Fritz als bronstig middelpunt. Het hangt als los zand (en losse slipjes) aan elkaar, maar als tijdsbeeld heeft het wel wat. Fritz op bezoek bij de 'Crows' in Haarlem en aan de wandel met een Easy Rider-konijn. Naast de (anti)woke provocaties overleeft anno nu vooral de groovy soundtrack. Met lekker veel trommeltjes.

The Duke

Sinds enkele maanden ben ik op de lokale radio BredaNu te horen als cinemarecensent van Grensgeluiden (samen met Lisa van der Waal). Dat betekent dat ik vaker naar dit soort filmpjes mot – first world problems! Iedereen heeft plezier en de kniesoor zeurt. De soundtrack van The Duke swingt met stokoude krakers, er zijn dito split screens en Jim Broadbent en Helen Mirren doen aandoenlijk hun best. Ergens in het verhaaltje over een schilderijenroof zit nog wel wat interessant (modern!) ongemak verstopt. Wat als je je hele leven niet gehoord bent door de powers that be? Dat is duidelijk géén first world problem.

El Perro que No Calla

Van een eenzame hond naar de eenzame mensheid. Alleen samen. Het Argentijnse zwart-wit wondertje El Perro que no Calla schiet allerlei kanten op - en na even nadenken blijken het toch steeds de goede. Het mooiste moment is de plotselinge, hartverscheurende animatie die de eerste fase afsluit. Daarna wordt het alleen maar modernistischer. Ik moest aan Faulkner denken. As the dog lay dying.

Days

Groente. Acupunctuur. Massage. Ik overdrijf nauwelijks als ik zeg dat Days die 3 dingen uitputtend behandeld. Zonder tekst, bewust on-ondertiteld. Puur mensen in een ruimte. Met objecten. Áls objecten. Rozerood lijkt het kleurmotief. Het bloed dat uit de levens van de twee hoofdpersonages-automatons is verdwenen, totdat ze elkaar vinden. Meer dan de massage fascineerde me die acupunctuur. Als een SF-ritueel dat alle Elementen verenigd. Man on fire.

Flugt

Man, man, Afghanistan. Het zit ze al een halve eeuw niet mee. Van het ene naar het andere regime en eigenlijk met enkel slechtere resultaten. Flugt (Flee) laat een vluchteling vertellen over zijn leven en vooral over zijn Vlucht. Animatie wordt afgewisseld met echte beelden – en die switches pakken goed uit. Het echte is echter, de fictie aandoenlijker. Wel ergerde me de bekende documentaire-strijkers. Ze hadden de hele film vol moeten stouwen met pophits, want ook die spelen een grote rol. Joyride van Roxette. Pijnlijk toepasselijk. 'Ik kan mijn eigen handschrift niet meer lezen.'

Les Fruits de la Passion

Kink met Kinsky. Klaus had de tijd van zijn leven. Prima betaald wat jonge blommen batsen , in een Japanse fil  die speelt in Hong Kong, en zich beweegt met de vuige Franse slag. Was het voor of na Emanuelle dat men naar het Oosten trok? De Engelse dub maakt het allemaal wat komisch, maar de kern is keihard. Dat kun je wel verwachten bij een film gebaseerd op door een vrouw geschreven erotische roman. Touwen en kettingen, leve de vernedering. Met echo's van PSP-posters. Andere tijden...

The Worst Person in the World

De problemen van de flaky age. Iedereen wil uiteindelijk een creatief beroep, omdat de rest bullshitjobs is – of geautomatiseerd. The Worst Person is de meest geprivilegieerde film van het jaar, uit het land dat daarbij het beste past, Noorwegen. Aanvankelijk neigt het nog naar een Woody Allen-zedenschets. Een fladder-meisje stopt met haar studie. Al snel wordt het Serieuze Liefde. De speelse ironie verdwijnt voor echte emoties, die me niets deden. Gelukkig is de soundtrack geweldig – met onder meer Harry Nilsson en Todd Rundgren. Wel een goede trip, trouwens, Dog Day Afternoon.

A Legend, or Was It?

Een Japanese film zo grondig dat ie als een parabel voelt. Terwijl het zo niet bedoeld is, of toch? Het Dorp aan het eind van De Oorlog. De mensen slaan elkaar de kop in. Hun ware wolvenaard komt boven. Ze spelen gemene spelletjes (Jeux Interdits!). Het faillet van de Moraal wordt met een scherp mes ontleed. Er bestaat waarschijnlijk geen film waarin de jew harp zo omineus wordt ingezet. Haneke's schlager. Wie zijn de zondebokken? Vrouwen en vreemdelingen. Het zal eens niet.

Sisters with Transistors

De rol van de vrouwen in de elektronische muziek schijnt onderbelicht te zijn. Deze docu maakt het goed – althans wat betreft witte dames. De BBC Radiophonic Workshop blijkt schokkend modern. Alles ging toen al zoals het nu gaat (alleen dan wat langzamer). De jaren vijftig en zestig zouden wel eens de creatiefste decennia van de twintigste eeuw kunnen zijn. Eén probleem, qua output heeft alleen Eliane Radigue het afbrokkelende gebit des kwali-tijds doorstaan. En die is naar akoestische instrumenten geswitcht-on!

Beyond the Infinite Two Minutes

Looper-filmpje, zo kort en doorwrocht dat ie eigenlijk real time had moeten zijn. Een geezer ontdekt dat hij via zijn iMac 2 minuten de toekomst in kan kijken. Een keer raden welke geezer Beyond the Infinite Two Minutes op zijn iMac keek? Over twee minuten post ik deze review. Uiteraard bieden zelfs die twee minuten tal van opties. Leuk dat het Droste-effect zelfs als woord big in Japan is. Het gaat allemaal met de Franse slag, en het heen en weer lopen om 'elkaar tegen te komen' heeft het effect van een zwierige wals. Pas de deux met de toekomst die ook verleden en heden blijkt. As it goes.

Lucky Chan-sil

Soju op tafel, een producer in permanente crisis. Dat moet meta-Hong wel zijn, toch? Neen, maar het bewijst wel zijn invloed. Cho-hee Kim keek naar de meester en haalde alle avant-gardistische luiheid eruit. Opgepoetst kijken we dan naar een Woody Allen-achtige tragikomedie, die ook werkelijk zielig én grappig is. Ik geloof niet dat het fantasy-element voor mij per se had gehoeven, maar de Daweoo cassettespeler helpt. Oprechte film over een vrouw van veertig (zonder sigaret).

Dead End Drive-In

Typische eighties distopie. Hoe uitzichtloos het ook wordt, de muziek blijft galmen, de chicks blijven rondborstig en alles heeft glim en glam. De Australische 'afkomst' van Dead End Drive-In speelt ook een rol. Toch echt een idiosyncratisch eiland, met dito Mad Max-extravaganza. Ik zou haast zeggen... Japans. Een stelletje raakt opgesloten in een drive-in. Uiteraard is de mini-samenleving een metaforische dubbelganger van de toestanden buiten (en die gedurende het laatste stadium van het kapitalisme). De stunts – met auto's! – mogen er wezen. Het acteerwerk stelt weinig voor. Geinig en goochem.

Petite Maman

Regisseur Sciamma en de vrouwen, ze kan het met alle leeftijden. Na de tieners van Girlhood en de twintigers van Portrait of a Lady on Fire, nu twee achtjarigen in Little Mama. De film is een soort EP. Slechts zeventig minuten, één enkel eenvoudig idee, tot in de perfectie uitgevoerd. Oma is dood, mama rouwt en het kleinkind? Zij dwaalt door de bossen. De bladeren vormen een poort naar het verleden. The past inside the present. Soort Coraline, Spirited Away of Alice in Wonderland, maar dan op zijn filmhuis. Doodnormaal aandoenlijk.

Bombay Rose

'Laten we naar Dubai gaan en bakken met geld verdienen.' Netflix verspreidt haar geld tegenwoordig wereldwijd. Daardoor zag ik dit jaar producties uit Japan, Nederland en India. Geen van allen bleken echt goed, maar Bombay Rose is nog best aardig. Ook in tekenfilm-vorm gaan Bollywood-films vaak over sterren. (Misschien omdat meta al het zingen wat logischer maakt?) De cameo van de Grote Filmacteur kondigt zich in elk geval vanaf het fraaie bioscoop-intro aan. De schilderachtige (letterlijk, dus eigenlijk geen -achtige) overgangen zijn fantastisch. De modellering van de vage poppetjes heel wat minder, om niet te spreken van knullig. Mijn tip: gewoon naar de achtergronden kijken. In bloemenstad Bombay hosselen jong en oud voor hun centjes. Kinderarbeid en vrouwenhandel maken haast achteloos deel uit van de dagelijkse realiteit, wat de pijn ervan juist benadrukt. We zien hoe een kruimeldief met een afwezige sjeik om een danseres strijdt. Een straatkind krijgt Engelse les van een oude dame - zelf ooit een ster. Wanneer ze samen door het street life wandelen, verandert de stad letterlijk in het verleden. Zulke geintjes dus, in een film die eigenlijk heel serieus is, als een stadsportretten-serie van de VARA. Het leven is geen ponykamp, en ik denk dat Indiase films dat stukken beter durven weten dan Westerse. 'Beloften kosten niks.'

Asakusa Kid

'Geen onnodig applaus.' Takeshi Kitano zal ons een geweldig oeuvre nalaten, gemaakt tijdens een leven vol bizarre uitspattingen. Over het laatste horen we in het Westen weinig. Dat zal door deze biopic niet veranderen. Wel maakt hij een cameo appearance, natuurlijk. De oude tics zijn gebleven, de ouderdomsvlekken nieuw. Vervolgens schiet de film een halve eeuw terug, naar Asakusa, het showbizdistrict van Tokyo. 'Take' gaat in de leer bij een oude komediemeester. De Japanse Wim Sonneveld. Hij kan zelfs nog tapdansen! Iedereen doet er zo aanstekelijk over dat ik het bijna wilde gaan leren. Helaas, geen leraar te vinden in de omgeving. De leraar-meester-relatie (of hegeliaans meester-knecht-verhouding) blijkt het motief van de film. De twee dineren op een plek die Hogeisen heet (beiden stellen die ook aan elkaar.) Helaas voltrekt het scenario zich opvallend sloom. Ergerlijker, de film speelt in een stripclub, maar er zijn geen boobies te zien! Een grap in stijl, en ook werkelijk een probleem. Steeds meer draait het om de plek. En nimmer om Takeshi Kitano, terwijl in diens zelf (en ander-)destructie toch een boeiende film had gezeten. Nu moddert men twintig minuten na het logische einde nog door. Historisch wellicht correct, maar filmisch totaal onnodig. Zou het Kitano's laatste verschijning blijken te zijn? 'Laat je gezicht zien als je sterft.'

The Power of the Dog

'We're counting on your conversation.' Initiation season in Montana, begin twintigste eeuw. Is iets een western wanneer er koeien zijn? In dat gevalt telt The Power of the Dog als Jane Campions eersteling in het genre. Ze doet dat goed, zonder iets anders dan gebruikelijk te doen. (En dat bewijst de kracht van haar eigen thematiek.) De weduwe, het haperende kind en ongemakkelijke erotiek. Hoofdrolspeler Benedict Cumberbatch kanaliseert Matthew McConaughey, de man die – wat mij betreft – de hoofdrol had moeten spelen. Matthew had het nog net wat vuiger en bronstiger gedurfd. Cumberbatch is 'r toch een uit de klassieke verdwijntruc-school. Als botte cowboy runt ie ranch, samen met zijn zachtere broer (Jesse Plemons). De twee kunnen het niet echt goed vinden, en al helemaal niet meer wanneer laatstgenoemde weduwe Kirsten Dunst met haar zoon (Kodi Smit)) meeneemt naar de family mansion. Genoeg materiaal voor een Cat on a Hot Tin Roof-achtig epos. Het rouwdouwen laat zich goed combineren met de intrinsieke frustratie en nostalgie van de western. Bij Campion en in dit genre is homoseksualiteit natuurlijk nooit ver weg. Het duurt lang, maar wanneer Cumberbatch en Smit zich voor elkaar openen wordt de film sterk. Knap hoe zowel een woke als conservatieve lezing mogelijk blijft. 'Don't let your mother make a sissy out of you.'

Benedetta

'Il est si grand.' Nieuw spektakelstuk voor Jan en Alleman van Paul Verhoeven. Ik zag zelfs een reclamebord met tepel in het Bredase straatbeeld! Er waren dus centjes – en het is dan ook zijn makkelijkste film in jaren. Met lesbische nonnen en religiekritiek kun je het grote publiek wel porren, zonder ze nodeloos te verwarren. Het historisch drama begint haast als een Ivanhoe zo klassiek. Eenmaal aangekomen in het klooster van Pescia komen we op het terrein waar Verhoeven zich thuis voelt. Hypocrisie omgord met de mantel der liefde. 'Je woord is goed genoeg voor me. En het bonnetje.' Uiteraard is de regisseur ingelezen dus voor wat flatulente humor wordt gezorgd. Herman Pleij zou goedkeurend knikken – poep was in de middeleeuwen veel minder een taboe dan nu! Na de meligheid volgt de Adjanai-waanzin. Aanvankelijk valt het brute (veelal gefantaseerde) geweld meer op dan de erotiek. Wellicht om de gemiddelde kijker mild te stemmen. Wanneer de seks dan alsnog komt, dan komt ie goed. De eerste scene is werkelijk uitstekend. Amor in het Kippenhok van het klooster. Twee nonnetjes die er wel pap van lusten. Lang gaat dat niet goed. Met de entree van de Kerk Zelve verandert de film in een zwarte (pest)komedie. Dat is het verschil tussen Koolhoven en Verhoeven. De laatste heeft Het Licht sardonisch gezien. 'Crimen nefastum.'

Canción Sin Nombre

'Goed. Dat klinkt niet zo goed.' Een Peruviaanse film met een ongelooflijk goed hart, maar of de film ook 'goed goed' is? Bij momenten. De setting boeit vanaf de krantenkoppen uit het intro. Het Lichtend Pad blaast de boel op, de economie stort in, kortom er hangt een grauwe deken over een prachtig land. De filmmakers benadrukken de bewolkte toestand met hun zwart-wit beelden. De zwaarmoedigheid wordt – goddank – nog enigszins 'opgeheven' door de vele folk music, al zijn ook daar de teksten deprimerend. En dan moet het plot nog beginnen. Een 'inheems' stel verkoopt aardappels. Hij heeft last van de baas, zij van een zwangerschap. Alles lijkt goed te komen in de kliniek – 'respirando!' – maar dan begint het lijden van kleine luyden pas echt. Babydieven had de titel kunnen zijn. In het 'kruisverhaal' gaat een homoseksuele journalist op onderzoek uit. Dat doet hij op een typische arthouse-manier. Veel roken met als enige regie-aanwijzing 'als ze maar langzaam bewegen.' In een magisch moment belandt hij met een beeldschone bardame in een bootje. Eindelijk, de zon! Een lichtpuntje op een lastig levenspad. Om niet te zeggen: een uitzichtloze beklimming. De makers nemen erg veel hooi op de vork. Ze kunnen de topzware materie nauwelijks zelf nog dragen, laat staan hun acteurs. 'Iedereen praat elke dag over inflatie.'

Josep

'Negro, blanco, duro, violento.' Typisch geanimeerde film van sneeuw, oorlog en ellende. Is het een budgettaire keuze of een inhoudelijke? Men ziet De Stijl vaker, bijvoorbeeld bij de invloedrijke Dudok de Wit. Niet echt bewegend verglijdt het verhaal in flarden. Het geeft een intellectuele touch, tegelijkertijd zorgt het ook voor afstand, zoals een voice-over dat ook kan doen. Begin 1939 heeft Franco Barcelona ingenomen en zijn er vele Spanjaarden de grens met Frankrijk overgestoken. 'Et voila! Et voila!' Daar worden ze ontvangen zoals de tijdsgeest, of de geest der mensen, betaamt. Vol haat. Die collaboratie met de Duitsers kwam ergens vandaan. De tekenfilm schildert het allemaal in klare, grove streken, net als de schilder (en verzetsstrijder) Josep Bartoli om wie deze 'biopic' blijkt te gaan het graag heeft. Zo krijgen we meta op meta, want in de raamvertelling hoort een tekenende kleinzoon het verhaal van zijn grootvader, een van de bewakers. Dat klinkt ingewikkelder dan het is, en misschien ook wel dan de film denkt. Goed wordt het pas wanneer Frida Kahlo uit de zee oprijst. (Wat is die enorm in trouwens!) Het verhaal trekt zelfs nog even naar Mexico, waar broodnodige muziek de film plots iets filosofisch meegeeft. De grijstinten en emoties komen in een film van slechts een uur toch wat te laat. 'C'est presque mieux comme l'original.'

Give Me Liberty

'I should be there in 10.' Busje komt zo in deze road (to nowhere) movie. Een komedie naar mijn hart. De onmogelijkheid om ergens te komen. After Hours! Een Amerikaans-Russische gozer – type Jay uit Clerks – werkt als chauffeur van gehandicapten. Dit is Amerika, dus hij komt om in het werk. Wat als je aan het dagelijkse gedoe met mokkende obezen en bazelende idioten ook nog een Russische begrafenis toevoegt? Dat is de pitch, en die wordt moeiteloos de tribunes ingeslagen – ondanks Sovjet-gemopper dat baseball een belachelijk spel is. Alle chaos wordt gefilmd in gritty handheld. Soms misselijkmakend, meestal functioneel. Op noodtempo doet het denken aan Aaltra. Boertige ploertenhumor, die gedachte aan Clerks kwam ook ergens vandaan natuurlijk. En ze weten het! 'They're not even supposed to be here.' Door de Russische influx wordt het allemaal net even wat subtieler, met meer galgenhumor, meer Aki Kaurismaki ook. Running gags and gagging runs. Het meest Gummo-waardig is toch wel het optreden van Bruce Springsteen. Nou ja, zijn even coole imitator op de dagopvang. Tegen die tijd beginnen de makers hun true colours te tonen. Ze zijn eigenlijk best aardig, zelfs ietwat sentimenteel. Geeft dat? Nee, want ook dan is het zwarte, politieke randje om de ogen en levens helder. ''I don't want to hear any more excuses after this shit.'

Passing

'Don't you know me?' Zwart-wit beelden maken donkere mensen lichter en lichtere mensen donker, zo lijkt het soms. Daar zit vast een filosofische metafoor in – of gewoon een cursus natuurkunde. Passing maakt slim gebruik van de kansen die de cinematografie biedt. De chique grijstinten doen denken aan Frances Ha, zoals de film toch al het deprimerende van Baumbach uitstraalt. Rebecca Hall debuteert als regisseur en ze doet met vaste hand. Het zou mooi zijn als de hele 'nieuwe' generatie actrices allemaal die weg volgen. (Greta Gerwig ging Hall al voor.) Passing vertelt over het lastige leven van twee Afro-Amerikaanse jeugdvriendinnen die beiden toch 'goed' terecht lijken gekomen. De ene 'passt' als wit, met alle gevolgen van dien, de ander leidt een upper class-leven in Harlem als vrouw van de dokter. Zij is witter dan de witte 'poseur' geworden. Als veeleisende suburban housewife met zwarte maid draait alles om de kinderen. Haar enige verzetje? Charity work. Het scenario is erg verliefd op deze paradox. Op de slechtere momenten lijken de makers zelfs te denken dat zij hier een haast modernistisch inzicht te pakken hebben. Dat is verre van het geval, maar dankzij een Art Tatum-leitmotiv, het verglijden van de seizoenen en de pijn van de zelfvergetelheid wordt het toch indringend. Weelderig als Wyler. 'Who's satisfied being anything?'

Kuessipan

'Soms heb ik het gevoel dat we al oud zijn.' Grootse gebeurtenissen leiden tot subtiele en herkenbare reacties in dit tienerdrama, dat zich op een wel heel bijzondere locatie afspeelt. Een 'reservaat' van de Inuits in Quebec. Hun land bestaat uit een straat of vijf hooguit, waar vrouw en man moedig hun tradities in stand proberen te houden. Dat gaat uiteraard lastig in een snelkookpan van conflicten. De fysieke weerslag spreekt van ieder lijf. Een exil in eigen land, het blijft dubbel pijnlijk. Hoofdpersonage is een filosofisch gestemd meisje dat aanvankelijk geduldig haar duistere winterwereld observeert. De rake synthesizer-muziek ontregelt haar gedachten. In een heerlijke tijdssprong zijn zij en haar beste vriendin ineens 'oud', dat wil zeggen, bijna-meerderjarig, waardoor de openbare – en deels zelfs in stand gehouden gevangenis – pas echt gaat kwellen. 'Vroeger vond ik het reservaat groot.' Weggaan vereist echter meer dan doorzettingsvermogen, het neigt naar zelfmutilatie. Terwijl de dramatische gebeurtenissen toenemen, houdt de kritische blik op de eigen gewoonten, en die op de rol van De Ander, deze fijne film op koers. De haast hallucinante invloed van Westerse invloeden zorgt voor de mooiste shots. Kuessipan schetst de tragiek van een onoplosbaar probleem. Het enige dat rest is reflectie op wat was en nooit meer kan zijn. 'Ca fait mal?'

Riders of Justice

'Ik verroer geen vin tot ik wapentraining krijg.' De moderne kerstgedachte in één zin. Riders of Justice sleept met een gigantisch net over de bodem van de menselijke waardigheid en probeert alles in een duistere actiekomedie te verwerken. Nog tijdens het intro vatten de makers kruimelcriminaliteit, terreur en data mining bij de rendierhoorns. De uitkomst lijkt onvermijdelijk op een melodrama van het type Incendies af te sjezen. Gelukkig worden de verhaallijnen bij elkaar gebracht. Meet The D-Team! Een mannencirkel met stoornissen die de Deense politie wel eens zullen helpen. Na driekwartier zoeken vindt de film zo eindelijk een pikzwarte GGZ-humor toon, en begint het waagstuk enigszins te werken. Denk aan Loenatik met zwaar geschut. Een soort In Bruges ook. Toch blijf ik als moraal'rytter' moeite houden met lachen wanneer de death count oploopt, en de ene na de andere vent door het hoofd wordt geschoten. Dan voelt iedere emotie toch als een krokodillentraan, en slaat iedere lach... dood. (Om op niveau te blijven). Het beste segment blijkt de laatste fase waarin de mannen op zichzelf botsen. Zonder determinisme rest nihilisme. Mét determinisme waanzin en wanhoop (en een afwezige God). Het levert een paar aardige gedachten op, in een cynische succesfilm. Keihard geweld wordt halfzacht beloond. 'Cijfers liegen nooit.'

La Nuit des Rois

'C'est ta première fois ici?' Een gevangenisfilm, dat was een tijd geleden. In de jungle van Ivoorkust ligt in het groen en beton een vesting verscholen. Het bestekken welkom voor de nieuwe 'inmate' kennen we. Laat het matten beginnen! Nee dus. La Nuit des Rois blijkt een hypergestileerde structuurfilm, die tegelijkertijd verstrikt raakt in haar eigen ambities. Ik had best een arthouse-film over het dagelijkse gangetje willen zien. Potjes dammen, Zwartbaard als de baas van de mannen, en de gevangenisdirecteur die geen directeur is. De keuze van de makers is anders, origineler, gevaarlijker. Dit is Afrika. Continent van magisch realisme, van geesten en rituelen. De nieuwe celgenoot moet vertellen of sterven – fluistert de enige witman Denis Lavant hem toe. En zo geschiedde. De spanning van een verhaal in een verhaal blijft 1001x genieten. Als kijker wordt je een gevangene van de verteller, zoals je een gevangene van de film bent. Helaas, wanneer het verhaal (of de verhalen) loskomen wordt het al snel al te theatraal. Bijna een Marquez-musical. Alles hangt als los zand aan elkaar, en hoewel dat ergens toepasselijk is – en ook zo wordt benadrukt - koop je daar als kijker niets voor. Er volgen wendingen die slechts lijken te dienen om het ruime budget op te maken. Alles en iedereen overspeelt zijn hand. 'Tu melanges tous.'

Dune

'I've been having dreams.' Goed dat iemand het nog eens probeerde. De Dune van het genie Lynch implodeerde. Die van degelijke actiemeester Denis Villeneuve blijft overeind. Met hangen en wurgen weet de film iets van de sfeer van het boek te behouden. Of komt het omdat ik het boek heb gelezen en de karakterstudies erbij kan denken? Wellicht is suggestie genoeg: de albino calculator (hoeveel mensen gaan zo'n mond-tattoo nemen!), de gekwelde dokter, en de Man die zijn Vrouw niet meer vertrouwt. Om nog te zwijgen over de zoon die zijn persoonlijke Jezus-verhaal eigenlijk niet ziet zitten. (Was het boek niet nog beter geweest als Paul messcherp had geweigerd?) In het begin dreigt alles mis te gaan. Huis Atreides voert 300-rituelen op. (This is Atreides!). Het acteerwerk blijkt en blijft overdreven. Ook de film heeft de planeet nodig. En vooral de Fremen natuurlijk! Dune is het Midden-Oosten, het onvermijdelijke lot van het imperialisme, waar 'wij' onszelf tegenkomen, verslaafd aan het geldkruid. 'The desert was ours long before you came.' De testosteron smelt in de hitte, door slimme vrouwen, en Submission op de lijven. Jammer genoeg durft Villeneuve zelfs twee paar billen niet aan. Enerverend blijft zijn bombast wel. Van de eerste tot de laatste minuut een vol getrommelde spanningsboog. 'That's the future, it's coming.'

Pig

'Have you heard anything about a pig?' De jaarlijkse Cage-waanzin, denk je dan. Mispoes (of misvarken, letterlijk.) Pig blijkt vanaf de intiteling al een duistere, stemmige film. Daalt af in het zwarte woud van Portland. Sprookjesachtige ritselingen. Nicholas Cage leeft als kluizenaar in die bossen met zijn geliefde truffelvarken. Zijn enige contact heeft hij met een sjappie die een dure sportkar rijdt. Hij brengt het gedolven goud naar de Grote Stad. Uiteraard raakt de zoeker kwijt, dus moet Cage zijn cassette revival achter zich laten en als Wreker terug onder de mensen verschijnen. Even wordt de film dan te gewelddadig, fascistoïde in plaats van galant morbide. Goddank herstelt zich dat vrij rap, en zitten we op het delicate terrein van Jeunet en Caro. Ja, af en toe is de film echt zo goed! Cage's rariteiten worden in evenwicht gehouden door natuurschoon en slow food. Natuurlijk spelen er wat vader-issues en concretiseert het verleden zich dromerig. De parvenu en de kluizenaar komen tot elkaar dankzij hun McPiggin. De soundtrack knort zachtjes mee. Schrille snaren en een fraai moment van onscreen 'musiceren'. 'Sounds nice.' De film dist conservatisme door ouderwets romantisch te doen – wat tegenwoordig ook best conservatief mag heten! Een mooie opheffing, kort en scherp als een proustiaanse herinnering. 'Making the familiar feel foreign.'

State Funeral

'De dood is gekomen en wij zijn helemaal alleen.' Statig en gedragen, de kist, de film. Aan het eind van een lange winter stierf Joseph Vissarionovich Stalin. Verwarring alom! De propaganda had hem tot christusfiguur verheven, onsterfelijk en oneindig (goed). Van de weeromstuit melden de luidsprekers van Riga tot Alaska zeer nauwkeurig wat er die laatste dagen in het Lichaam gebeurde. Opdat diens Geest zal blijven. De eindeloze documentaire State Funeral van Sergei Loznitsa bestaat commentaarloos uit veelzeggende journaalbeelden. Ik had het zelf bij enkel kleurfragmenten gehouden, want uit die grauwe periode spat juist daar de emotie daar huiveringwekkend vanaf. Het had bovendien een uur speeltijd gescheeld! Delegatie na delegatie arriveert voor de begrafenis. Ook het volk verzamelt zich met hele kerstbomen aan rouwboeketten. Von Sternbergiaanse pracht en praal voor een Scarlett Emperor. De laatste stuiptrekking van een ontplofte cultus biologeert. Het valt nog mee dat ze in – pakweg – Vilnius niet met een eigen kist rondliepen, al dan niet met 'vrijwilliger'. Niemand klapt, iedereen lijdt. Totdat Beria, Malenkov en Molotov verschijnen voor de bordesscène. Dan begint de mumbojumbo opnieuw. Wordt de hypnose van leugens doorbroken, ingeruild voor verkrampt machtsvertoon. 'Wij verachten de dood. Er zal geen dood zijn.'

Lapsis

'These are your points if you want to use them.' Geef me een geweldloze SF, dicht bij de moderne tijd, die mede daardoor al snel metaforische kwaliteiten verkrijgt, en ik ben tevreden. Lapsis is zo'n film. Let op: hier dus ook geen bonuspunten voor capabel acteerwerk – het hoofdpersonage heeft zelfs iets weg van Seth Rogen – noch voor de soundtrack. Zelfs de special effects denderen niet echt. En toch! Ergens in de nabij toekomst zitten we allemaal aan de Quantum-computers. Het enige dat daarvoor moet worden aangelegd zijn kabels. Heel veel kabels. Goedgevonden ironie wel. Zou er een moment komen dat digitale vernieuwing geen analoge basis meer blieft? Dat de cloud zelf cloud is? Het hoofdpersonage heeft hard geld nodig voor zijn broer. (Die last heeft van een nieuwe, moderne ziekte, ook altijd 'leuk'!). De twee beleven een fijne 'bromance'. Out there in de natuur waar de zwarte kabels worden uitgerold, verandert Lapsis in een goofy Twin Peaks - en ons hoofdpersonage in Lapsis Beefteach, The Cable Guy met een verleden. Natuurlijk zit je dan al snel in Stalker-achtige zones, met als hoofdgeleiding een soort Kaäba. Door de filter van SF leert de film ons terechte dingen voelen. Op weg naar de onvermijdelijke kapitalismekritiek! Net wanneer ik denk, nu begint het echt, is ie om. En zo hoort het ook, bij dit soort ideeën-SF. 'Rest tonight.'