Fanfare

'Nou, dan gaat ie er maar eens goed op oefenen.' Dit jaar keek ik het oeuvre van Bert Haanstra, een van Neêrlands meest gelauwerde regisseurs. Helaas moet ik melden dat zijn werk 'een tikkeltje verouderd' is, om de man zelf over Fanfare te citeren. Haanstra maakt shots als de beste, maar heeft verder weinig te vertellen. Veel spiegelingen, weinig bespiegelingen. Al die flauwe mopjes met dieren en kinderen ook. Vroeger kon je lachen (over Carmiggelt) deed me toepasselijk genoeg het meest. Een stroom goedmoedige mannen-anekdotes. Fanfare vangt de kruideniersmentaliteit van Nederland. Het eindeloze gekift om koetjes en kalfjes. Aan het slot van deze farce met de Franse slag gaat iedereen los. Het mag wel zo. 'Je morst.'

Under the Silver Lake

'So what does it all mean?' Een loser die enkel gewillige vrouwen tegenkomt, dat kan alleen Los Angeles zijn, stad van extreme tegenstellingen. Andrew Garfield houdt het niet bij zijn verrekijker, hij is helaas geen James Stewart. De viespeuk verliest gaandeweg zijn wielen, níet zijn loopvermogen.  Lang uitgesponnen onzinfilm Under the Silver Lake zoekt driftig naar cultstatus. De lynchiaanse vibes werken beter wanneer het stonede neuken plaatsmaakt voor stoned filosoferen. Deze generatie schreeuwt in een onttoverde wereld om zin, om puzzels met oplossingen. Ons referentiekader: Nintendo Power Magazine. Je moet je eigen betekenis maken, want Los Angeles ís geen wonderland. 'There is no rebellion, only me, earning a paycheck.'

Early Summer

'Sommige vrouwen willen niet trouwen.' In een kringloop vond ik prachtige posters van Late Spring en Early Summer. Het mierzoete koortje van laatstgenoemde valt meteen op. Gelukkig is de kern hard, als altijd. De botsing traditie-moderniteit in het naoorlogse Japan. Vrouwen zijn vrij, en worden tegelijk nét niet uitgehuwelijkt. Ozu filmt het huis van een grote familie op zijn winnende manier. Achter elk wandje een mannetje. Of vogeltjes in een kooi. Natuurlijk: hier vliegen mensen uit. Langzaam wordt dat weer machtig mooi. Ozu maakt zijn zinnen niet af, maar vertelt fragmentarisch over de trein van het leven. In welke klasse ben je geboren? Welk station stap je uit? Het kleinste gesprek kan je leven veranderen. 'Soms is het goed dat ik zoveel praat.'

The Zone of Interest

'Das kann man sich kaum nicht vorstellen.' Massief dondert The Zone of Interest vanaf het pikzwarte begin over de kijker heen. Regisseur Glazer wéét dat hij de gemiddelde arthouse-kijker gaat schokken, al is het op de manier zoals politici tegenwoordig altijd maar 'geschokt' zijn. Natúúrlijk ging het leven naast de concentratiekampen door. Er wonen toch ook mensen in het groen naast de moordfabrieken van de vee-industrie? We worden langzaam verleid door de rust. Noem het eichmanniaans saai. Het is even wachten op de mindfucks die 'under the skin' kruipen, maar richting eind komen ze. De krokodillenkots van Rudolf doet aan The Act of Killing denken. Hoe lang kun je dobbelen met levens zonder zelf in een zwart gat te vallen? 'Du lebst noch.'

Broker

'Als je zo lief doet, wordt je levend verscheurd door vrouwen.' Two Korean Men and a Baby. Zelf gejat, want ze hebben hard geld nodig. Niet veel later haakt ook de spijtmoeder aan, en dat is nog maar het begin. Klinkt grappig, en dat is het ook. Op die typische Koreaanse manier. Duister, nihilistisch, tragisch. (Forensisch agent: 'Ik heb zó'n hekel aan bloed.) Inderdaad, ook de wouten doen mee aan deze kraakheldere zwaan-kleef-aan. Als een serieuzere variant op Little Miss Sunshine barst de tragikomedie bijna uit elkaar van ambities. Het plot had best wat morsiger en niksiger mogen blijven. Halverwege wordt een zeer begrijpelijk eerbetoon aan Magnolia gegeven. Zo gróóts wordt het gelukkig net niet. 'Er zijn andere kopers, toch?'

I Saw the TV Glow

'The longer you wait, the closer you get to suffocating.' Hoe zou het zijn om geobsedeerd te raken door The X-Files? En zou die serie 1996 hebben overleefd? Tijdens de surrealistische indieschmindie I Saw the TV Glow raken twee nineties kids in de ban van The Pink Opaque. Tussen de serie-episodes door wordt er gebabbeld over Beck en Evan Dando. Op de soundtrack hoppen we ook van liedje naar liedje, bij gebrek aan plot. Net wanneer het al te hipsterig wordt, schreeuwt een band het live uit. 'Feeling like a psychic wound!'. Het luidt een fucked up tombola in. Dappere tijdssprongen ('years pass like seconds'), het einde van Fred Durst en dissociatieve waanzin. Alles gaat open. En binnen, is daar nog wat te vinden? 'I don't want to leave my home.'

Edvard Munch

'Je eist meer en meer liefde van me.' Zelden zo'n nauwkeurige speelfilm gezien. Watkins moet en zal alles zeggen. Het Kristiania van eind negentiende eeuw is een typisch Noors 'experiment'. Radicaal in zijn Statigheid. De middenklasse heeft zelfs de prostitutie georganiseerd. Het lijkt een detail, maar het is deze rigiditeit waar de plaatselijke bohemiens zich tegen afzetten. Onder invloed van Strindberg – de grootste vrouwenhater van zijn tijd – gaat Munch aan de vrouwen ten gronde. Jammer genoeg lijken de beelden van Watkins op een gegeven moment op. Steeds vaker zien we oude shots. Het meest bizar zijn daarom niet Munch's werken, maar dat het einde alsnog wordt afgeraffeld. 'Je hebt een vrouw nodig, maar wilt er eigenlijk geen.'

Choose Me

'Half in, half out of reality.' Aparte film, en ik gebruik precies dat woord omdat het apart is zoals mannen een vrouwenjurk beoordelen en vrouwen een mannengrap. Dat begint al bij het neon funk intro, waar het musical-vibeje vorm krijgt. De hele film lang zal Teddy Pendergrass als een Grieks koor zijn songs croonen. 'Just like a dream.' Keith Carradine hangt met een stel barflies rond. Tegenover hun benevelde flirten staat de ratio van Dr. Love, een talk radio-presentatrice. Uiteraard, een 'aparte' vrouw, met een lesbo-kapsel. Nog niet goed geneukt, zeggen de stamgasten dan. De kleuren en het geweld (eros en thanatos!) doen aan Refn denken. Gelukkig eindigt alles boterzacht. Ook het geweld keert zich in zichzelf. 'I got this thing about marriage.'

Brutti, Sporchi e Cattivi

'Ik herken de tieten.' De Flodderini's uit Rome. Ze doen het niet met hun buurman, maar met hun zwager. Dat krijg je als je met zijn tienen in een krot woont. Het geld van de pater familias zit verstopt achter de 'wasmachine', Ronnie S.-stijl. Overdag zitten de kinderen in een soort 'air jail' en de enige feestdag is de dag dat oma haar pensioentje krijgt. Geld dat zowaar eerlijk verdeeld wordt – als je oma ten minste niet meerekent... Op deze en vele andere manieren benadrukt Ettore Scola het kolderieke in het gruwelijke. Ik ben meer van het tweede en genoot vooral van een typisch seventies passage. Na alle Lina Wertmüller-achtige ongein is er ook – volkomen uit het niets - tijd om drie minuten te niksen. Met een hoertje. 'Hij kan niet dood zijn, als hij zingt.'

Willard

'Want a little something to nibble on?' De oude filmwijsheid geldt ook hier: goed boek, mindere film. De matigheid is vooral te wijten aan het ouderwetse acteerwerk, warrige editing en het weglaten van één van de beste elementen uit de psychologisch opvallend diepgravende horror-roman: het trainen van de ratten. Lone wolf Willard ontdekt dat hij dankzij zijn knagende vriendjes wél het mannetje is. Eindelijk durft hij het tegen zijn baas op te nemen en het leuke kantoormeisje mee uit te vragen. Het incel-stukje klopt in de adaptatie gelukkig wel, als een lichaamsdeel op een bepaalde plek. 'Have you ever had a cat before?' Pas over de helft – wanneer de boel smakelijk ontspoort – begrijpt deze kijker dat er zelfs nog een vervolg kwam. 'Something's scratching.'

Le Choc du Futur

'Machines?' 'Enkel machines.' Daft Punk is playing at my house, the movie. Ik kwam er niet uit of ik nu meteen óók muziek wilde gaan maken, of juist naar een platenzaak wilde rennen om de collectie uit te breiden. Misschien toch eerder het tweede. (En dat is een filosofisch kritiekpunt op deze film áls film.) Een muzikante heeft één middagje om nieuw werk op poten te zetten, haar opdrachtgevers hebben haar antwoordapparaat al volgeplempt. Omgeven door synthesizers zou dat moeten kunnen... Toch eerst maar eens naar nieuwe vondsten van een Amerikanische Freund geluisterd. 'C'est change tout!' De democratisering van het muziekproces is aanstaande. Alles kan gewoon vanuit huis. Benieuwd wat A.I. gaat doen... 'Disco sans musiciens.'

Where's Poppa?

You're such a silly boy.' De tagline op de poster van After Hours luidt: 'what if that date you thought would never end, didnt?' Als je 'date' door 'life' verandert, heb je deze film. George Segal zit opgescheept met zijn demente schoonmoeder. Dat mens wil maar niet dood, wat voor Harold and Maude-achtige stunts onze boy ook uithaalt. De belegen humor uit de beginfase wordt nog versterkt door de entree van een 'nurse', een geile Mary Poppins. Een en ander deed me denken aan Mother van Albert Brooks (die zelf wat op Segal lijkt). 'Poppa' wordt beter – en absurder – na de entree van De Broer. Deze man brengt joodse stadshumor mee. Zieker dan ziek en zwarter dan zwart, met een opvallende rol voor verkrachting en een Afro-Amerikaanse gang. Kíjk, dat moet je durven. 'Man, you pandering valuable running time.'

De Nobelprijswinnaar

'Ik ben schrijver. Díe schrijver.' Nederland verdient meer films in kaurismakiaans zwart-wit. De privé-detective die hier halverwege opduikt kan zo bij de Leningrad Cowboys. Hollandse clichés zijn er vanaf het begin, de godverdommes vliegen na drie minuten al in het rond (op de tieten is het langer wachten). Er wordt ook vrijwel continu uit de bruine fruitschaal gesnoept. Toch heeft de film ook smaak, dankzij een pianistische soundtrack van niemand minder dan John Zorn. Een strakke Nederlandse film betekent ook: fout gerommel met een minderjarige. 'Wil je neuken? Wil je niet neuken?' De serieuze kern van het plot draait om een verwisseling. De ene schrijver zijn “dood” is de ander zijn brood. Alle lijntjes komen als een slecht boek bij elkaar. Goed? Neen, grappig? Absoluut. 'Stelletje boekenwurmen!'

Less than Zero

'Old trouble or new trouble?' Het gaat niet goed met de jeugd lees ik op de NOS. Gisteren zat ik in een treincoupé met drie jongens en één meisje en het ging alleen maar over drugs en schulden (van 10 euro!) bij een dealer (die hen kapot zou gaan maken!). Met andere woorden: Less Than Zero is (eindelijk?) hier. De filmversie loopt soepel op een strakke soundtrack van Thomas Newman en goed spel van met name James Spader (als de dealer) en Robert Downey Jr (als de verslaafde mooiboy Julian). Downey ziet er écht slecht uit. Hij speelde min of meer zichzelf. De Hollywoodisering vervlakt het boek tot een 'avontuur' en een antidrugsfilm, terwijl BEE natuurlijk juist lethargisch was over het heden en de toekomst. En terecht. Tijd voor een neon chillwave remake? 'Time, time, time, see what's become of me.'

Il Buco

'Wohoo!' Soms is het goed het belang van woorden te relativeren. Het leven kan gemakkelijk zonder. In Il Buco vertellen de wolken en de koeienbellen ons genoeg over een oude man en zijn gewoonten. Het onontgonnen Italiaanse platteland wordt opgeschrikt door een groep mannen in witte kostuumpakken. Zij komen 'il buco' onderzoeken. Het gat in de leegte. Een van de diepste grotten van de wereld. Hun plek van onderzoek lijkt op die van Age of Empires na het opstartscherm. We zien mannen in het groen, dingetjes doen. De film blijft bewust op afstand. Het is meer een sociologisch onderzoek dan een verhaal. In de grot: gedempte stemmen en brandende kranten. Buiten de grot: rotstekeningen. De onuitputtelijke nieuwsgierigheid van de mens. De oude man eindigt, als de moderne tijd begint. 'Té té té!'

Orlando

'Is this a worthy topic?' Ik vreesde er al voor. Beter dan het boek. Blijkbaar snap ik Woolf pas in een prentenboekversie. Tilda Swinton wordt natuurlijk oogverblindend in beeld gebracht – net als de vele, weelderige achtergronden waartegen zij schittert. Nog sterker op dreef dan de cameraman zijn de componisten van de synthy soundtrack. De onbekende David Motion en... regisseur Sally Potter zelf. De Orlando begint als the Favourite van de Queen, maar heeft meer met Nikita, alleen gelaten tussen titanische ijsschotsen. De beroemde sex change is precies zo magisch als verwacht. 'Samen person. No difference at all.' Met iedere tijdssprong wordt deze Every(wo)man als film en als mens leuker. 'What's that? The future.'

Au Revoir Taipei

'Hey, noodle boy!' Vederlichte Taiwanese vrolijkheid vol schattige meisjes én gangsters, want ja, zo'n film is het. Een brave uitvreter wordt door zijn vriendin verlaten. Letterlijk, want ze is naar Frankrijk vertrokken. De jongen begint dus alvast maar Frans te leren, al wakkert dat zijn tristesse enkel aan, Hij heeft dough nodig, geen dumplings! Dan maar een klusje aangenomen van een crimineel Oompje. In een waaier van verhaallijntjes komen domme agenten, domme criminelen, liefdesblinde dus domme knapen én twee slimme nieuwe vlammen uit het midden- en kleinbedrijf langzaam bijeen. Cruciaal moment in dit romansje: het dansje! Ik moest aan Bong Jong-ho's debuut Barking Dogs Never Bite denken, maar vooral aan Woody Allen. Midnight in Taipei. Girl power in een geel jurkje. 'Het leek op dat moment redelijk.'