The Souvenir: Part II

'Sounds fairly typical for an art school.' Op het moment dat regisseur Joanna Hogg full on Fassbinder gaat, en haar hoofdpersonage door verschillende filmpastiches laat dwalen, wordt het definitief duidelijk: The Souvenir had een fraaie miniserie moeten zijn. The Singing Director. Vijf afleveringen van vijftig minuten reminiscen over vroegere tijden aan de filmschool. De vriend met een overdosis, de onvermijdelijke poging autobiografie tot kunst te verheffen. En de les die men dan leert, alle waarheid is onrealistischer dan fictie. Kunst is lijden én aanstellerij. 'Cut!'

L’Immensità

'Mama, sla me.' Het is moeilijk én begrijpelijk om een tomboy te willen zijn in het Italië van de jaren zeventig. Als vrouw mag je niet spelen, niet anders zijn, en als je dat wél doet verklaren 'ze' (de mannen!) je voor gek. L'Immensità brengt op een vloeiende manier de worsteling van moeder en dochter bij elkaar. De jongste een broeierig kind met grote zigeunerogen, haar moeder (Penelope Cruz) een bloedmooie vrouw, ongelukkig op haar eigen manier met dominante pa. De twee vinden escapistisch soelaas in de Italiaanse schlagerdiscomuziek. Voor zolang het gaat. Om zachtjes van in een hoekje te gaan huilen (of schijten). 'Kijk me niet zo aan, niet zo, niet zo.'

News from Home

'Blijf schrijven, je brieven doen me zó goed.' Akerman onder Amerikanen. Haar Europese thuis was ze zonder iets te zeggen ontvlucht. Toch bleef Chantal ook een oceaan verder onder de plak van haar moeder zitten. Decennia later zou de regisseuse zelfmoord plegen, kort na het overlijden van haar mama. Het geeft deze museumfilm een pijnlijke, freudiaanse laag. We kijken met Chantal mee naar het viezige New York van de seventies. De geweldige graffititreinen, de gigantische gebouwen, de reflecties in de ramen. En als je lang genoeg kijkt zie je jezelf, natuurlijk. Het repetitieve van de condition humaine. Niks verandert. 'We zitten allemaal maar te wachten.'

Angel Dust

'Er bestaat niet zoiets als een willekeurige moord.' Schatgraven met de Japanners op het bekende terrein van Silence of the Lambs of Se7en. Stijlvol geil met een Doornroosje-motief. Een knappe psychiater onderzoekt een reeks geheimzinnige 'prikmoorden' in de metro. De neonkleuren zijn gifgrasgroen, de geweldige beats op de soundtrack ademen triphop en acid jazz. In de botanische broeikas van eros en thanathos ontspoort de thriller al snel 'bovenrealistisch'. We moeten meekijken naar brainwashvideo's, en worden langzaamaan, net als de speurder, gehersenspoeld. Een mindfuck over mindfucks. 'Waarom kom je me niet vangen?'

Boiling Point

'I need you to soignez everything on table four.' Keukenhectiek met kerst. In een restaurant blijkt dat nog net wat erger dan bij de schoonfamilie. Alhoewel familiale perikelen hier ook een grote rol spelen, uiteraard. De brainstorm is duidelijk, men neme een chefkok in crisis en verzin alles wat er in zo'n kerstweek mis kan gaan in zijn restaurant, en serveer het hem binnen anderhalf uur. Wiebelige camera erachteraan en je krijgt een altmaneske slice of life. Dat begint fenomenaal met de voedselinspectie – een kwart van chefs problemen zou verdwijnen als ie geen dode dieren zou opdienen! – en eindigt met zijn eigen verslaving. Simpel, doch spannend. 'Sharpish.'

Aroused by Gymnopedies

'Noem je dit een film?' Zou natuurlijk ook gewoon een televisieserie moeten zijn. Softporno aan de hand van klassieke muziek. (Zit je al snel met de Bolero, vrees ik.) Japanse Pinku, dat is porno met een plan (en zonder pik of poes, wat zich na eindeloos borsten kneden toch wel wreekt). De seks wordt afgewisseld met melancholische blikken. Een verlepte regisseur worstelt met een arthouse trauma. Gelukkig heeft hij zijn libido nog, want buurvrouw, filmster en leerlinge moeten er stuk voor stuk aan geloven. 'Ik kan het me niet veroorloven normaal te zijn.' Onze zak geeft de plantjes sardonisch water, terwijl Satie alles met een laagje depressie omgordt. Misschien zou dit varken beter wat sparen. 'Waarom kijk je zo treurig naar me?'

Inspector Gadget

'Don't press my button without reading the manual.' Het hele bestaan van deze live action film verkneukelde me dermate dat ik 'm wel móest zien, ondanks de desastreuze recensies. Misschien speelde mee dat een vroege erotische herinnering een Gadget-grapje bevatte. En om er nóg maar iets absurds in te gooien: mijn eigen associatie was ditmaal... 9/11. Richting einde dondert de Inspector (Matthew Broderick) van een wolkenkrabber. En hij maar roepen... 'Go go... parachute.' Zou een van de springers op 11 september zichzelf op die manier aan het lachen hebben gemaakt? Ik hoop het. De cartesiaanse technomelancholie van Blade Runner wordt natuurlijk snel vergeten wanneer de Inspector het op een blade runnen zet. 'I'm not me anymore, I'm a hardware store.'

Women Talking

Men raping. Het is de pijnlijke waarheid, althans, volgens deze arthouse versie van The Handmaid's Tale. Women Talking speelt, heel concreet, in 2010, ondanks dat de tijd in de diepreligieuze gemeenschap van Mennonieten heeft stilgestaan. De mannen hebben het voor het zeggen, maar nú praten de vrouwen terug. Genoeg is genoeg! In de schuur wordt een film lang vergaderd over wat de gepaste reactie is op de 'attacks' (een eufemisme uiteraard). Vechten, vluchten of verstarren? De minimale setup en de pijn met een grote P heeft wat van Dogville. Zowel visueel als qua acteerwerk vond ik de film wat wankel, en ook het (ongeloofwaardige) transpersonage is erover, maar als nadenkfilm, mag dit 'essay' er wezen. Nee, moet het er zijn. 'I miss the person I might have become.'

Fukuoka

'Hoeveel mensen komen er vandaag de dag nog in een tweedehandsboekenwinkel?' Weinig. De eigenaar, het meisje en de geest zitten er maar, te wachten totdat zíj de geest krijgt. Vanuit Korea vertrekken ze naar Fukuoka waar de boekenman nog wat verleden heeft 'liggen'. Het moment dat ze het café van een verloren vriend binnenstappen, dacht ik zeker te weten dat het hier om een Murakami-adaptie ging. Da's gelukkig niet het geval, eerder beweegt Fukuoka zich als een diep ademend toneelstuk met vleugjes magisch realisme. Twee oude vrienden Wachten op hun Godin. Veel drank en nog meer vragen. 'Is dat een compliment of een belediging?'

L'Arbre, le Maire et la Médiathèque

'Ik slijm liever met mijn kiezer dan met de Partijbonzen.' Met verkiezingen in aantocht, moest ik deze politieke Rohmer snel kijken. Diens levenslessen worden uiteraard weer verpakt in rohmeriaanse wandelingen – dit keer bijna allemaal in het teken van Verandering in een kleine gemeenschap. De urbanisatie van het platteland, Rohmer had het goed in de smiezen, want ook deze winter organiseerde waterschap Brabantse Delta nog een symposium over het onderwerp. Een jonge, steenrijke burgemeester van feodale komaf wil een cultureel centrum realiseren in 'zijn' petit village. Hij wordt tegengewerkt door de schoolmeester, diens dochter, en – in zekere zin – door zijn eigen Parijse connecties. Rohmer verlicht de filosofische verhandelingen met ironische tussenshots en komische muzieknoten. Hij vraagt veel van de kijker. Dat durven er weinig meer. Waren de dingen vroeger toch beter – én groener. 'Frankrijk wordt verminkt door toegangswegen.'

The Andromeda Strain

'It's kind of spooky.' O, de gouden eeuw van de piepknor in Hollywood! De synths winnen deze soms wat saaie film met gemak. Het is niet het enige vernieuwende dat Robert Wise en kornuiten proberen. Ze volgen de strijd tegen een virus op documentair-lubugere wijze. Computers en pipetjes, en een wetenschapper die 'Hall, Mark' heet. Met de vele achteloze dierproeven kom je vandaag niet meer weg – hoop ik toch! – al denk ik dat ze daar in Wuhan anders over denken. Genoeg shots voor Tumblr ook. Van de psychedelisch ingezoomde looks van het virus zouden ze een puzzelgame kunnen maken. Columns, the AIDS edition by Crichton. 'Dividing and mutating at the same time.'

Knor

'Hallo, ik ben vega.' Youp zal vast vleeseter zijn, maar deze geanimeerde Flappie-variant leidt tot één conclusie. De slager van de toekomst zal vegetarisch zijn. Negenjarige Babs is om, al komt dat ook omdat haar suburban parents (zweverige moeder, l'ennui vader) moestuinfanaten zijn. Dan keert banjo-opa terug uit Amerika. Dik accent, snode plannen. Hij schenkt de big. De bioscoopzaal zat vol kinderen, die de grootste lol hadden om Knors scatologische levenswijze. Helaas werd hét moment voor een 'shit...'-grap gemist. Voor volwassenen zijn er referenties aan E.T, Father and Son en massamedia (Moppel.Nu!). Enkel de boer blijft stug vreten wat ie kent.

Good Luck to You, Leo Grande

'Desires are never mundane.' Typische toneelfilm, iets te geil op zichzelf en haar eigen correctheid, al past dat wel bij het onderwerp. Een vrouw van middelbare leeftijd (de altijd aangename Emma Thompson) huurt een gigolo (Daryl McCormack) in om haar 'tweetje' te beleven. De tweede man met wie ze 'het' ooit zal doen. Volgt een avond van babbelen en filosoferen, hoop je, en dan misschien niet eens seks maar loutering. Helaas, het blijft niet bij die ene ontmoeting. Moderne sexual healing vereist een moderne, dus veeleisende klant. De derde akte eindigt dapper– maar er moet toch nog een happy ending komen. 'You're the only adventure I've ever had.'

The Dead Don't Die

'Who stole my fucking cows?' Jim Jarmusch en zijn vriendjes, gezellig aan de genrepastiche. Na de vampiers, nu de zombies. Stuk minder serieus, maar ik kon er meer mee. Het zal de postmoderne metahumor zijn, of toch de trumpiaanse metaforen – die tijdens het rommelige einde nog even door Tom Waits worden uitgelegd. Zombie Iggy doet dat toch stiller en beter. 'Coffee!' Adam Driver en Bill Murray babbelen wat af, terwijl stranger things om zich heen grijpen. Hun collega Chloe Sevigny – godvergeten heerlijk in politie-uniform – is de enige die echt bang is. De rest laat het allemaal gewoon op zijn gemakske gebeuren. 'Dead hipsters from Cleveland.'

Triangle of Sadness

'I'm not a fan of fine dining.' Bij een film als Play konden we toch niet vermoeden dat Ostlund ooit hip and happening zou worden. Nu zit de arthousebios vol oudjes. Het kan, omdat zijn films geen pijn meer doen. Triangle of Sadness is een farce over de knappen en de rijken, twee gemakkelijk te haten 'groepen'. Dat lukt dan ook, op een yacht waar kapitein Woody Harrelson een stevige punt achter de shitstorm drukt. Daarna moet Ostlund voor eigen glorie, financiers of zijn nieuwe publiek, nog een overbodig uur door op een eiland. Triangle of Sadness wordt daar een fletse echo van Parasite, satire volgens het gemakkelijkste boekje. 'I think it's useless to talk about money.'

Long Promised Road

'Six months in goddamn Holland.' Brian Wilson. Wat is het toch een figuur. Deze docu komt uiteraard met wauwelende talking heads, waarvan alleen The Boss en de tragisch toepasselijke Taylor Hawkins wat zinnigs melden. Het unieke selling point van de film zijn de Californische autoritjes die journalist Jason Fine met Brian maakt. Zij hebben een band. En Brian is helemaal zichzelf. Dik, bleek, angstig op zijn lip bijtend, volkomen wispelturig. Alles is een slag voor hem. Constant loopt Jason (die hem toch goed kent!) in valkuilen. Brian begon aan Smile als 'teenage symphony to God' en in die ene zin zit zijn hele leven opgesloten. Zijn muziek is goddelijk, maar zelf bleef hij kind. Die Unvollendete. Ik werd er toch weer emotioneel van. 'Who, me?'

The Day Has Gone

'Al die moderne dansen.' Godard gaf Europa de handleiding, en heel de Europese cinema profiteerde. Ook Márta Mészáros snapte de hint, en maakte in Hongarije de eerste door een vrouw geregisseerde film, die overigens ook als The Girl bekend staat. Ze volgt het meisje van Boedapest richting het platteland, een plek waar de grote stad meestal alleen door het kijkgaatje van de tv is te bewonderen. Net als de camera cirkelen de jongens als aasgieren om haar heen. Knap consequent houdt ze haar cool. Ze wordt opgepikt wanneer zij wil. (Leve de pick-up!). De vrijere moraal heeft ook zo zijn gevolgen, want het meisje is 'wees', wat ze ook probeert.

Rose

'Je ne sais pas que je suis.' Een film die ternauwernood overleeft op zijn Scandinavisch. Net genoeg stiltes en depressie om het al niet te nep te maken. Een schizofrene dame wordt door haar zus en zwager meegenomen op een reisje. We leven in de filmrealiteit dus haar geestesziekte is herleidbaar naar een Trauma (en een bemoeizuchtige moeder). Minpuntjes, maar de hoofdrolspeelster treft de schichtigheid van de psychiatrisch patiënt goed. Gebogen gaat zij door haar leven. Het scenario houdt het helaas niet bij familie, er moet een hele bus vol Deense flat characters mee, en op het laatst ook nog een allochtoon om alle vinkjes af te tikken. De film graaft zo haar eigen graf (voor een egel). Zij kijken, wij kijken. Naar de Ander. Makkelijk zat.

All Things Fair

'Gebruik je fantasie!' Vrijmoedige (en vrij moedige) Zweedse nostalgie, waar de jaren zeventig blijkbaar tot in de jaren negentig duurden. (Ik zweerde dat het een film was uit de tijd van de vroege Roy Andersson.) De 'jeux interdits' spelen zich af in het jaar 1943, dat langzaam een grauwe oorlogssluier over de testosteronenstorm van een derdeklasser legt. Eerst weet hij zijn lerares nog te versieren (haar bril gaat af en het haar los, zoals het hoort). Daarna bieden zelfs dertienjarige meisjes zich gewillig aan. Helaas, achter de deur wachten moeilijkheden, of meer bepaald, het volwassen leven, waar seks eerder een escapisme is, voor wanneer de drank niet (meer) werkt. Eros als idioom van machteloosheid. Een loze geste. Pijnlijk. Waren we nog maar 15!

Deadpool

'I don't know, it might further the plot.' Marvel weet best dat het tweedimensionale meuk pusht. Misschien dat Deadpool als deconstructie de stoot (of 'cock shot') gaf tot wat intelligenters. Zo dom zijn die mankinderen niet, ze willen het als Peter Pannetjes gewoon niet. Deadpool zit als postmoderne potpourri vol zelfverwijzingen. Fourth wall-breaks inside the fourth wall. Helaas breekt er uiteindelijk vooral glas. Mijn luidste lach was een kotsgrap. Toch daagt er ook een idee. Al die superheldenlatex is een SM-kink. Wat als de seksgrappen eens 'serieuzer genomen' werden? Dan was het vriendinnetje van Deadpool vast gemuteerd! 'I bet it feels huge in this hand.'

Godzilla

'Voor degenen die thuis kijken, dit is geen toneelstuk of film.' Godzilla blijkt een opvallend moderne film. Naast het verwachte (atoom)pacifisme, worden ook de media hier duidelijk tegen het radioactieve licht gehouden. Echte Japanners, eerst foto's maken! De pers doet Amerikaans hijgerig verslag van de komst van Het Beest. Waar zij dramatiseren, doet de film juist uiterst zakelijk verslag, haast sereen zelfs. Ik moest aan Moby Dick denken, ook meer dan zomaar een gevaar. Godzilla komt tevoorschijn, dóórdat de bom valt. 'En hoe je het ook bekijkt, dat is serieus.'

Tori et Lokita

La Jardinière. Wat mij betreft had deze film zo geheten. Na een zwak eerste half uur vinden de Dardennes in de horticultuur hun stekje genialiteit. Lokita wordt als illegale arbeidsmigrant in een wiettuin te werk gesteld. De Qatarese hitte, de claustrofobische eenzaamheid, het eeuwige gezoem van ventilatoren. Zo akelig! Voor het zover is, zien we de ontmenselijking door de bureaucratische machtsstaat. Je kunt alles maken met illegalen, en de druk komt van overal. Als twee kinderen uit Malots Alleen op de Wereld hebben Tori en Lokita alleen elkaar nog. Hoe schrijnend ook, het echte grimmige, rebelse is er bij de Dardennes inmiddels wel af. Pas wanneer arme Lokita omringd wordt door pershout (obs) komen de tranen (osm).

Licorice Pizza

'Are these lines or is this real?' Op een markt vond ik de filmposter als reminder. Deze moest ik nog zien. Helaas, de typische seventies-tekening is beter. Licorice Pizza adoreert de tijd van Shampoo en Harold and Maude. Hoofdpersonage is een bolle tiener, op en top Amerikaans welvaren en op zijn vijftiende al een zakenmannetje. Hij valt voor een sluike jongedame, zulke dingen die je alleen in films ziet. (Het is een van de Haim-zusjes, die trouwens allemaal meedoen). De tienernostalgie is meer Wes dan PT. Het verbaasde me dan ook niet dat PT pas op dreef raakt wanneer er wat operateske zwaarmoedigheid de film binnensluipt. Het blijft wel wachten op het liedje dat je wil opzoeken. De film straalt van zelfliefde zonder te swingen.

Test Pilota Pirxa

'Waar laat jij je door leiden!?' 'Mijn geweten.' De vrolijkste Stanislas Lem-adaptatie ooit. Alsof de makers zelf niet doorhadden waar Lem naartoe wilde – en altijd gaat. Het begint als een strip. Coole piloot Pirxa en zijn avonturen. Gave zonnebril, futuristische gebouwen en een vette grijns op het gezicht van de kijker. Enkel de vrouwen ontbreken. Misschien is dat de hint, want later slaat Lems kernthema toe. Mannenparanoia in space. Wie van de ruimtevaarders is de testrobot en wie niet? Ook dit keer gooit Lem weer rake vragen op als een basketballer vrije worpen. Het einde verzandt in een lullige knulligheid, maar ja, dat past ook wel weer heerlijk. Ze hadden echt geen idee.

Bo

'Hoe gaat het?' Trauma's stapelen als legoblokjes. Het past allemaal precies, maar het zijn er ook veel te veel. Bo is een vrijgevochten Pippi die in Georgië het graf van haar vader (een jazzmuzikant) bezocht. Ze besluit er meteen maar op te gaan kamperen. Ze komt ermee weg – zoals met alles. Een soort Roosbeef, in haar jonge jaren. Gniffelen wordt dat wel, onbedoeld. Nederlandse toeristen, ze zijn gewoon zo! Eigenlijk wil de film serieus zijn en met elk nieuw trauma wordt dat lastiger. Dan de boel maar volgesmeerd met slowmotion en pseudojazz. Enkel het open einde dwingt nog wat respect af. 'Ik vond het gezellig.'

The Warped Forest

Japans Fruit, de geneugten van het vruchtvlees. Daar zit die Miki natuurlijk weer achter – een van de makers van Funky Forest. Deze is nog wat sketchier.Het  Klokhuis, kom er maar in (en dat is een pun). Uit alle gaten groeit en bloeit het. Tel daarbij een onvolwassen fascinatie op voor 'het valse gat': de navel, het meest zinloze gat dat ooit in ons leven het meest belangrijk was - en je hebt een soort x-rated Teletubbies arthouse. Ik denk dat Miki heel erg geniet van het huidige schaakdrama rond Niemanns buttplug. Lichaam en geest komen samen, rillingen van genot en kennis. 'Dat is een prangende vraag.'

Don't Worry Darling

'There is beauty in control.' Distopische satire die geen satire blijkt, en in plaats van een mannenfantasie uit het verleden, vrouwenwraak van de toekomst wordt. Gecompliceerd dus, terwijl de 'diss' an sich, qua originaliteit meevalt. Natuurlijk is het Amerikaanse suburban kapitalisme van de fifties the worst of all worlds. Het hoofdpersonage woont als een Stepford Wife in een closed community. Man doet wat onduidelijks, zij poetst heet het huis. De sjamanistische stemmen op de soundtrack kondigen de ellende aan, en natuurlijk flipt ze. Extra sensueel want met een vrouwelijke regisseur is verhulling het halve werk. De twist zag ik aankomen, al blijft ie voor een grotegeldfilm lekker grimmig. Toekomstige cult? 'Please don't get hysterical'.

Bulworth

'Must be the money, turns everything to crap.' Ondanks het compleet krankzinnige plot, is dit pet project van Warren Beatty in zekere zin een 'gewone' politieke satire. Wat gebeurt er als een politicus eens geen stroop meer smeert, maar gewoon zegt wat ie denkt? Beatty speelt zelf de Californische senator die into gangstarap raakt, en zich 'op rijm' tegen het establishment keert. Complicerende factor? Onze populist heeft net een huurmoordenaar ingeschakeld om een eind aan zijn zelfgegraven tranendal te maken. De film hiphopt zo olijk tussen Pink Panther, Manchurian Candadita en... Crocodile Dundee. Foute fun.

Gothika

Van oudsher vertrekken veel Europese regisseurs naar Hollywood. Is het de verleiding van de geoliede machine of gewoon het geld? Ook Kassovitz (bekend van la Haine) kende een (mislukte) Amerikaanse periode. Gothika – dat overigens Anima Sola zou moeten heten – heeft de sterren (Berry, Downey, Cruz), de gladde looks en de lekkere waanzin. Maar het enige dat Kassovitz toevoegt aan het rommelige verhaaltje is een iets hoger dan gemiddelde aanwezigheid van 'minorities'. De locatie van zijn horrorfilm is nochtans de moeite. Een psychiatrische vrouwengevangenis. Het MeToo-sfeertje wordt 'aardig' getroffen. Fat ugly males raping. Met Behind Blue Eyes in de uitvoering van Limp Bizkit tot besluit. Toepasselijk. 'Your brain is the problem.'

Decision to Leave

'Weet je vrouw naar wie jij zit te loeren 's avonds?' Typisch Koreaanse genremengelmoes. Is het een detective? Een erotische thriller met vleugjes horror? Of toch gewoon een komisch melodrama? Een agent raakt geobsedeerd door de (vrouwelijke) verdachte in een moordzaak. Op kantoor is de humor nogal boertig, maar in de wereld van verlangen klinken chique Europese strijkjes. De komst van Mahlers Vierde zet de toon voor het tweede deel, waarin de femme fatale tragischer wordt en de inspecteur almaar wanhopiger. Er zijn prachtige POV-shots (onder meer vanuit een vis!) en de bloederig blauwe schaduwen van twee eenzame auto's vergeet je ook niet. Het is uiteindelijk de tijdsduur die zich het meest wreekt. Ten Langen Leste had de titel moeten zijn.