Das Weisse Band

In de filmdecennium-reeksen van de Subjectivisten ging het o.a. over het verschil tussen films die vakwerk leveren en films die op het eerste oog veel minder goed lijken, vaak wat rare werkjes, waarvan je toch één moment of, nog onbestemder, een bepaald gevoel bijblijft. Uiteindelijk zal de (korreltje zout!) "gevorderde" kijker liever een film uit de tweede categorie zien. Maar dat wil niet zeggen dat de vakwerk-films geen heel eigen kwaliteit hebben. Dat zijn juist de films die je in eerste instantie overrompelen en waarvan je nog tijdens het kijken denkt dat je iets bijzonders te pakken hebt. De altijd luid bejubelde Michael Haneke is voor mij een regisseur uit deze laatste categorie. En Das Weisse Band lijkt van de drie films die ik van de man zag de prent die het beste in die omschrijving past. De bekende misantropie en ellende zijn wel weer aanwezig, maar Das Weisse Band heeft niets van een vuistslag in het gezicht. De film is in haast degelijk (maar wel heel mooi) zwart-wit geschoten. Ik zat zelfs aan Truffaut's historische drama's te denken, het "geintje" met een paard dat over een nagenoeg onzichtbaar touw struikelt is echt iets voor hem. Er wordt in Das Weisse Band over de gehele linie subtiel (lees prima) geacteerd, al valt vooral op hoe goed Haneke met kinderen is. Een kwaliteit op zich. Absoluut vereist in deze film want de kinderen van het door raadselachtige gebeurtenissen verscheurde dorp spelen een cruciale rol. Haneke heeft niet alleen de juiste gezichten gecast, hij weet zonder overacteren de gelaagde emoties uit de schare kinderen te halen. Let op de scène waarin een meisje aan haar leraar "een droom" opbiecht, waarin een misdaad wordt voorspeld. Misschien nog wel wat beter, in elk geval verrassend romantisch, zijn de scènes die dezelfde leraar (het hoofdpersonage) deelt met een piepjong dienstmeisje, op wie hij verliefd wordt. De eerste scène waarin ze op een fiets verschijnt is van een prachtig verlegen schoonheid. Je kunt het meisje bijna zien blozen. Om terug te keren naar het dilemma van het begin, dat is eigenlijk ook een beetje het bekende hoofd/hart-verhaal. En Haneke is een indrukwekkend (misschien wel intimiderend) denker/filosoof, met een oeuvre dat daartoe uitdaagt. Ook Das Weisse Band is eerst en vooral een ingenieuze film, die heel knap het fascisme en de "ich habe es nicht gewusst'-cultuur oproept, zonder er nu al te nadrukkelijk naar te verwijzen. Uiteindelijk kan het slechte in iedereen schuilen, na een tijdje lijkt zelfs de in eerste instantie goeiige leraar (en verteller) niet meer te vertrouwen. Al is de lokale pastoor toch wel een heel duidelijke machtswellusteling. Een Co Adriaanse-achtige dictator, die heel goed kritiek spuit maar het een heel stuk slechter ontvangt. Zijn overduidelijke slechtheid wordt gecounterd door zijn eigen zoon, die met gewonde vogeltjes in de weer is. Aandoenlijk sentiment! Het moet haast wel een novum voor Haneke zijn. Voor ik de draad zelf helemaal kwijt ben, is Das Weisse Band nu wel of geen goede film? Zonder meer, hij zal mijn eindlijst zeker halen. Maar is het ook een film die echt het hart treft? Dat toch nog niet helemaal, al moet gezegd, Haneke komt langzaam dichterbij.