Paisan

Het is de stoffigheid die Rosselini's oorlogsfilms zo prikkelend maakt. Het gruis van de kapotgeschoten ruïnes, het grind van de platgewalste paden. Paisan ligt in de lijn van Rossellini's beroemdste film, Roma Citta Aperta. Paisan is één jaar jonger, en trekt het perspectief nog wat breder. Weg van een enkele stad, weg van een enkel volk, weg van welk verhaal dan ook. Oorlog is oorlog. Zes segmenten lang dwingt Rossellini ons langs pijnlijke trivialiteiten. Van de patrouille tot Bunuelesk sardonische kloosterrust. Eerst is het gevoel nog best sentimenteel. Een Afro-Amerikaanse soldaat wordt op de markt 'verkocht'. Italiaanse straatschoffies hebben plezier van – en ook wel met – hem. 'Niet in slaap vallen hoor, anders steel ik je schoenen.' Een dag later is de man inderdáád zijn schoenen kwijt. Hij reageert zijn woede af op een volgend straatratje. Of is het gewoon dezelfde? Oorlog verdwaast. Het krioelt van de mensen, allemaal sappelend. De soldaat daalt met de jongen af in deze wereld van ellende. Onwezenlijk. Een episode later kringelt een hoertje om een volgende 'Joe'. Die droomt echter nog van een vorig Italiaans liefje. Vorig? Is het weer dezelfde? Twee episodes die elkaar prachtig spiegelen. Oorlog neemt elke identiteit af. Dat wordt in de allerlaatste episode nog eens even keihard bewezen. Wat rest is stoffelijk overschot.